بارها برایمان اتفاق افتاده که با وزش بادِ نه چندان شدید، شاهد پرواز پلاستیکها و جابهجایی آنها در آسمان بودهایم و مناظر نازیبای پس از آن از جمله پلاستیکها و نایلونهای آویزانشده از درختان و یا پلاستیکهای رهاشده در گوشه و کنار خیابانها و کوچهها، هم چیز جدیدی نیست و برایمان آشنا است.
این روزها استفاده از پلاستیک بسیار فراگیر شده است، پلاستیکهایی که در زندگی روزمره، برای خرید، بستهبندی موادغذایی در فریزر، استفاده از خوراکیهای بستهبندیشده در بطریها و ظرفهای یک بار مصرف، تنها گوشهای از کاربرد پلاستیکها است، این در حالی است که همواره از کارشناسان زیست محیطی این سخن را شنیدهایم که مصرف پلاستیک ها چه عوارضی برای ما و محیطزیست دارد. بدیهی است؛ دراین شرایط که در اطرافمان هزارن قطعه پلاستیکی تولید میشود، باید برای کاهش مصرف آنها چارهای بیندیشیم.
در این میان ضرورت فرهنگ سازی و ارتقا آگاهی شهروندان در زمینه عوارض خطرناک استفاده از کیسههای نایلونی و کاهش مصرف پلاستیک بیش از پیش احساس میشود و انگشت اشاره برای این بسترسازی به سمت زنان است چرا که زنان اولین مربیان و مروجانی هستند که میتوانند در خانواده برای این موضوع نقش آفرینی کنند.
کاهش مصرف پلاستیک با آموزش زنان ممکن است
مسئول یکی از سمنهای زیستمحیطی دراین خصوص به ایسنا گفت: کاهش مصرف پلاستیک با آموزش زنان ممکن است.
فهیمه رئیسزاده نقش زنان در گذر از تغییرات اقلیمی را بسیار چشمگیر دانست و گفت: مصرف پلاستیک، یکی از عوامل بروز تغییرات اقلیمی است و روزانه هر فرد حداقل دو عدد کیسه پلاستیکی نو، مصرف میکند که در کمتر از یک ساعت دور انداخته میشود.
وی ادامه داد: سرنوشت این پلاستیک، بعداز استفاده بدینگونه شروع میشود که یا در کابیت آشپزخانه، در محل کیسههای مخصوص جمعآوری میشود و یا در فضای بیرون رها میشود که این زمان بسته به مصرفکننده از یک روز تا چندماه طول میکشد.
رئیسزاده افزود: تصور کنید خانمی برای خرید ازمنزل بیرون میرود ممکن است، دو قلم از لیست خرید در کیسه مناسبی که تهیه کرده جا بگیرد و بقیه را باید تا منزل با پلاستیکهای جداگانه حمل کند و وقتی به منزل رسید یکی یکی مواد را خارج کرده و با حجمی از کیسههای پلاستیکی روبرو میشود که معمولا به ندرت اتفاق میافتد برای مصرف مجدد کنار گذاشته شوند و مستقیم در ظرف زباله قرار میگیرند.
وی با بیان اینکه کمتر از۱۰درصد بانوان تفکیک زباله را انجامداده و زباله جداشده را به مراکز بازیافتی یا دورهگردها تحویل میدهند؛ گفت: در نظر بگیرید بانویی قبل از خرید، لیستی تهیه میکند و چند کیسه پارچهای یا پلاستیکی بادوام یا پلاستیکهای قبلی را باخود به بازار میبرد و در انتهای خرید، یا اصلا از کیسه پلاستیکی استفاده نکرده و یا کمترین میزان کیسه پلاستیکی را همراه خود به منزل میآورد.
رئیسزاده بیان کرد: اگر تعداد این بانوان افزایش یابد، انگیزه فروشندهها برای تهیه کیسههای پلاستیکی با سایزهای مختلف کاهش مییابد و کمتر پلاستیک میخرند و به دنبال آن تولیدکنندهها نیز، با کاهش تقاضا، به دنبال تولید پلاستیک بادوام میروند.
این مسئول سمن زیست محیطی ، تشویق بانوان به تهیه کیسههای پارچهای یا پلاستیکی بادوام یا همان زنبیلهای قدیمی مادربزرگها را در کاهش آلودگی هوا، آب و خاک موثر دانست و گفت: دانشمندان آلودگیهای ناشی از پلاستیک را حتی در جفت جنین، در خون و بافتهای انسانی، حیوانات و حتی گیاهان یافتهاند.
وی افزود: بارها شنیدهایم که ریزپلاستیکها تمام زندگی ما را آلوده کرده و باعث بیماریهایی مثل آسم، سرطان، حساسیت، زخمهای معده و روده شدهاند، به طوری که اکنون میوه، گوشت و سبزی را با طعم پلاستیک مصرف میکنیم .
رئیس زاده تصریح کرد: تفکیک زباله، راه درست و اولیه کاهش مصرف پلاستیک است ولی کارآمد نیست، چون همچنان مصرف ادامه دارد و بازیافت همه پلاستیکها هم امکانپذیر نیست، پس آلودگی ادامه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه قطع مصرف، بهترین روش برای سلامت محیط زیست است؛ ابراز کرد: آموزش بهترین روش برای کاهش مصرف پلاستیک به شمار میرود.
مسئول سمن زیست محیطی اظهار کرد: در چندسال گذشته در راستای بسترسازی فرهنگی برای تشویق خانوادهها به ویژه زنان به استفاده از کیسههای پارچهای برای خرید تلاش و در جلسات مختلف مضرات وآسیبهای وجود پلاستیکها را یادآوری کردهایم. همچنین در مدارس، مساجد وپایگاههای بسیج شهر وروستاها برای بانوان کارگاههای آموزشی برگزار کرده و در بعضی موارد با برپایی مسابقات زیست محیطی به برندگان کیسههای پارچهای هدیه میدهیم.
وی افزود: در دورههای آموزشی برگزارشده زنان را به دوخت کیسه لقمه برای بچهها و افرادی بزرگسالی که مدت طولانی سرکار هستند تشویق کرده و بر استفاده از ظروف پلاستیکی دربدار و بادوام و پایدار برای بستهبندی مواد غذایی به جای کیسه فریزر تأکید کردهایم.
ضرورت توجه به حضور پررنگتر زنان در مسائل زیستمحیطی
بدون شک پلاستیکها به خاطر ماهیت تجدیدناپذیری که دارند، ماندگاریشان در طبیعت زیاد است از این رو مشکلاتی را برای منابع آب و خاک به وجود میآورند و آلودگیهای زیست محیطی را به همراه دارند، لذا باید به سمت کاهش استفاده از پلاستیکها برویم و در زندگی روزمره، میزان مصرف آنها را کم کنیم.
کارشناس مسئول نظارت بر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با تاکید بر پررنگ دیده شدن نقش زنان در مسائل زیست محیطی در گفتگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به نقش کلیدی زنان در خانه و مدیریت خانواده و اثر بخشی آنها در به کارگیری آموزشهای مسائل زیستمحیطی برای آگاهی جامعه هدف، نمی توان نقش و حضور زنان را نادیده گرفت.
مهدی نوروززاده با بیان اینکه در امر آموزش مسائل زیست محیطی، زنان تاثیر به سزایی در جامعه دارند، ابراز کرد: وقتی آموزش و اطلاعرسانی در زمینه مسائل زیستمحیطی باشد و در خانواده این مسائل نهادینه و به آن توجه شود، به مرور فرزندان و نسلهای آینده هم نسبت به این مسائل حساس میشوند و تبعات خوب این اقدام را میتوان در جامعه دید.
وی افزود: باید برای توجه به موضوعات زیستمحیطی و عملیاتی شدن آنها در خانوادهها و انتقال به نسل آینده، حضور زنان را در این حوزه پررنگتر ببینیم و در این راستا پیش از هر کاری باید بررسی شود برای کاهش مصرف پلاستیک چه کارهایی را میتوانیم با کمک زنان عملیاتی کنیم.
نوروززاده اضافه کرد: اقداماتی که شهروندان برای کاهش مصرف پلاستیک میتوانند انجام دهند خیلی پیچیده نیست و میتوان به راحتی و به طور روزمره آنها را انجام داد، به عنوان مثال اگر شهروندان برای خرید از کیسههای پارچهای استفاده کنند و از دریافت کیسههای پلاستیکی خودداری کنند یا از ظرفهای پایدار به جای ظروف یک بار مصرف استفاده کنند و به جای مواد غذایی بسته بندی، مواد فلهای تهیه کنند، به راحتی مسئولیت خود را در کاهش مصرف پلاستیک انجام دادهاند.
وی گفت: بعد از تلاش برای کاهش مصرف پلاستیک، موضوع تفکیک زباله مهم است و با توجه به اینکه تولید زباله در یک خانواده اجتناب ناپذیر است، لذا زنان در کاهش پسماندهای پلاستیکی هم نقش دارند و میتوانند در تولید کمتر پسماند پلاستیکی موثر باشند.
کارشناس مسئول نظارت بر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی افزود: نقش زنان در کاهش پسماندهای پلاستیکی این است که با اجتناب از تولید پسماند اعم از هر گونه پسماندی همت کنند و سپس با نقشآفرینی آنها به سمت کاهش تولید پسماند پلاستیکی و مدیریت پسماندها هم به لحاظ تفکیک و هم بازیافت پیش برویم.
وی با اشاره به اینکه سهم پلاستیک در پسماندها براساس آمارهای موجود ۱۰ تا ۱۲ درصد است که این عدد بالایی است و ما باید تلاش کنیم سهم پسماندهای پلاستیکی را کاهشدهیم، تصریح کرد: مسئله مشترک در فعالیتهای زیستمحیطی این است که این فعالیتها بینبخشی است به طوری که برای به نتیجه رسیدن یک موضوع زیست محیطی لزوما همه ارگانهای دخیل باید مجموعه فعالیتهایی را انجامدهند که به هدف نزدیک شویم.
نوروززاده با اشاره به ابلاغ آئیننامه کاهش مصرف پلاستیک گفت: براساس وظیفهمندی خود جلساتی برگزار و مکاتباتی با ارگانهای دیگر انجام شده و گزارشگیریها انجام میشود
وی اظهارکرد: این آئیننامه گام به گام است و در اولین گام در زمینه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی، ممنوعیت توزیع رایگان مطرح شده و در مرحله بعدی سازمان صمت باید آئیننامهای تنظیم کند و برای ممنوعیت توزیع کیسههای پلاستیکی در واحدهای خدماتی برنامهریزی کند.
کارشناس مسئول نظارت بر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی افزود: در حوزه وزارت جهاد کشاورزی، مباحث حفاظت از خاک و ممنوعیت رهاسازی پلاستیکها توسط کشاورزان، با جدیت دنبال میشود و صدا و سیما و رسانهها در راستای فرهنگسازی و تغییر الگوی رفتاری خانوادهها برای کاهش مصرف کیسههای پلاستیکی مدنظر است.
وی با بیان اینکه ما باید گامهای متفاوتی را در حوزه کاهش پلاستیکها برداریم، گفت: در این زمینه وقتی میتوانیم خروجی خوبی بگیریم که همکاری بینبخشی ارگانهای وظیفهمند پررنگ باشد و همه تکالیف خود را در حوزه محوله به خوبی انجامدهند.
نوروززاده گفت: براساس گزارشگیری بعد از اطلاع رسانی، سازمان صداوسیما مباحث آموزشی متعددی در برنامههای خود گنجانده، البته دراین زمینه هرچه کار شود، باز هم کم است. هرچند به منظور بسترسازی فرهنگی با نهادهای مذهبی مکاتباتی داشتهایم تا از ظرفیت روحانیون و مبلغین در راستای توجه به مسائل زیست محیطی و مدیریت پسماند بهره گیریم.
وی افزود: در ارگانهای اداری در قالب طرح مدیریت سبز به مسائل زیست محیطی ورود پیدا کردهایم و کاهش مصرف پلاستیک و استفاده کمتر از مواد پلاستیکی را در ارزشیابی ادارات مدنظر قرار داده و در جلسات متعدد کارگروه مدیریت پسماند بحث آئیننامهها و تکالیف ارگانها هم پیگیری میشود اما هرکدام از ما به عنوان عضوی از جامعه وظیفه داریم برای کمک به محیط زیست و جلوگیری از آلودگی آب و خاک، در زمینه کاهش مصرف پلاستیک، تفکیک زباله، تولید کمتر زباله و پسماند همت کنیم.