اولین زن دریانورد دریای خزر اظهار داشت: متاسفانه هر چند که تقاضای بانوان برای ورود به رشته‌های دریانوردی رو به افزایش است اما هنوز بانوان اجازه تحصیل در دانشگاه‌های دریایی را ندارند.
براساس آخرین گزارش‌های سازمان نادر و دریاوردی؛ در دنیا بیش از یک میلیون و ۶۵۰ هزار دریانوردی وجود دارد که سهم بانوان از این جمعیت میلیونی تنها ۲ درصد است. اما در ایران 130 هزار دریانورد مشفول به کار هستند که جمعیت زنان دریانورد کمتر از 140 نفر است و اغلب زنان دریانورد در رده مهمانداری و ملوانی در دریای جنوب فعالیت می‌کنند و زنان در پست‌های افسر دوم و اول کمتر از انگشتان یک دست هستند.
حضور کم‌رنگ بانوان در این حوزه و شغل دلایل متعددی دارد که بعضی از انها ریشه در تفکر سنتی برای محدود کردن زنان در ورود به انواع مشاغل و برخی دیگر در نبود امکانات و تجهیزات مناسب دارد.
خبرگزاری ایلنا به مناسبت روز جهانی دریانورد گفت‌وگویی با اولین زن دریانورد دریای خزر داشته است. مهم‌ترین گله و خواسته «مرضیه سادات طباطباییان» افسر دوم زیر 3000 این است که به زنان اجازه داده شود در دانشگاه‌های دریایی در داخل کشور تحصیلات آکادمیک داشته باشند.
طباطباییان با بیان اینکه خوشبختانه تقاضا از سوی بانوان برای ورود به رشته دریانوردی بسیار زیاد شده است و هر روز شاهد افزایش علاقه مندی بانوان به این رشته هستیم، گفت: متاسفانه هر چند که تقاضای بانوان برای ورود به رشته‌های دریانوردی رو به افزایش است اما هنوز بانوان اجازه تحصیل در دانشگاه‌های دریایی را ندارند.
وی ادامه داد: در ایران تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی در رشته ناوبری برای بانوان نداریم و بارها درخواست داشتیم که سازمان بنادر و وزارت علوم تعاملی در این موضوع داشته باشند به یک توافقی برسند. پتانسیل بالایی برای تربیت دریانوردان زن در کشور وجود دارد. همچنین بانوان بسیار توانمند و با استعداد در این رشته داریم و می‌توانیم دریانوردان خوبی را در سطح جهانی آموزش و تربیت کنیم.
این دریانورد در پاسخ به این سوال که در حال حاضر زنان چگونه باید دوره‌های تحصیلی را بگذرانند و آیا برای تحصیل در این رشته از طریق دانشگاه‌های خارجی اقدام کردید، گفت: هر چند که برخورداری از تحصیلات آکادمیک بسیار بهتر است اما در حال حاضر بانوان می‌توانند از طریق اموزشگاه‌ها و دوره‌های آموزشی وارد این حوزه شوند البته آموزشگاه‌هایی که زیر نظر سازمان بنادر هستند.
وی ادامه داد: البته می‌دانم که برخی از بانوان علاقه‌مند به این رشته در ایران برای تحصیلات آکادمیک مهاجرت کردند و در دانشگاه‌های ترکیه و ایتالیا پذیرش شدند.
طباطباییان افزود: من هم در ابتدا قصد تحصیلات دانشگاهی در خارج از کشور را داشتم اما با بررسی‌های بیشتر متوجه شدم که در تهران آموزشگاه‌هایی هستند که بانوان علاقه‌مند به این رشته را می پذیرند و در این اموزشگاه‌ها ثبت نام کردم. در ابتدا در کلاس‌های ملوانی شرکت کردم و در طول مدت آموزش از رده ملوانی تا افسری باید در کلاس‌های جانبی متعددی هم شرکت می‌کردم به طوری که دوره‌های آموزشی متعددی از جمله اموزش‌های پزشکی، اطفای حریق، وظایف امنیتی و ... را گذراندم. تا پایه افسری در تمام این دوره های تکمیلی تا مدت بیش از 2 سال حضور داشتم.
این دریانورد با اشاره به سختی‌های پس از اتمام دوره‌های اموزشی اظهار داشت: بعد از اتمام دوره اموزشی متاسفانه وارد صف طولانی و بلند پذیرش در دوره‌های کارآموزی می‌شویم که این صف برای بانوان بسیار بیشتر است. آقایان فارغ التحصیلان رشته ناوبری مخصوصا دانشجویان دانشگاه خارک هم در صف بلند ورود به دوره‌های کارآموزی هستند چه برسد به بانوان فارغ‌التحصیل.
وی گفت: قطعا این شرایط برای بانوان به مراتب برای بانوان سخت‌تر است به طوری که من پس از پایان دوره‌های اموزشی 17 ماه منتظر ماندم که تا یک مالک کشتی بپذیرد که یک زن به عنوان افسر در کشتی وی دوره کاراموزی بگذراند. هر چند فرصت حضور در کشتی های مسافری را داشتم اما از انجایی که افسر زیر 3000 هستم باید دوره کارآموزی را در کشتی باری می‌گذارندم حتما باید در کشتی که عملیات تخلیه و بارگیری دارد حضور داشته باشیم تا دوره کارآموزی را به درستی طی کنیم.
طباطباییان با بیان اینکه در طول مدت 17 ماه متاسفانه هیچ شرکتی قبول نمی‌کرد که من در کشتی باری دوره کارآموزی را بگذرانم، ادامه داد: تفکر سنتی غالب بود و تصور می‌کردند اگر یک زن افسر کشتی باشد و در محیط مردانه کشتی‌های باری حضور داشته باشد یک فاجعه بزرگ رخ می‌دهد. اما این تصور از ریشه غلط است و در این ماه‌هایی را که بر روی کشتی و آب‌ها گذراندم هیچ بلایی بر سر من نیامد و قرار هم نیست زنان در این محیط کاری آسیب ببینند.
وی با تاکید بر اینکه مطمئن باشید زنان در سایر بخشهای جامعه بیشتر از کار در محیط ناوگان دریایی و کار بر روی آب در معرض خطر هستند، گفت: بیش از 7 ماه تنها زن برروی کشتی بودم و هیچ محدودیتی برای کار در این محیط نداشتم .
این زن دریانورد افزود: در نهایت پس از 17 ماه مالک یک کشتی در بندر نوشهر به نام آقای «هدایتی» مدیرعامل شرکت راجا موج پذیرفت که یک افسر زن وارد کشتی باری شود و این فرصت به من داده شد تا بر رو ناوگان باری دوره کارآموزی را پشت سر بگذارم. پس از تماس آقای هدایتی باور نمی کردم که بالاخره یک مالک حاضر شده که یک زن را به عنوان افسر کاراموز بپذیرد. اما هنوز چند ساعت نگذشته بود که مجددا تماس گرفته شد کنترل بازرسی بندر نوشهر اجازه حضور یک زن در کشتی را نمی‌دهد و مدعی شدند که در ایران یک زن نمی‌تواند بر روی کشتی باربری مشغول به کار شود.
وی گفت: من سال‌ها کار حقوقی کرده‌ام و با قوانین کاملا اشنا و مطلع بودم هیچ قانونی مانع حضور بانوان در رشته های دریانوردی یا حضور بانوان برای کار بر روی ناوگان دریایی نمی شود. بنابراین به آقای نوروزی رییس کنترل و بازرسی سازمان بنادر در تهران تماس گرفتم و نسبت به این موضوع اعتراض کردم. پس از پیگیری‌ها مستمر گفته شد که امور دریایی مخالف حضور زن در کشتی است و در تمام این مدت من بیین بخشهای مختلف پاسکاری شدم تا از پیگیری خسته شوم اما در نهایت با پیگری‌های متعدد و مستمر متوجه شدند که من این کار و رشته را رها نمی‌کنم و قانونی هم نمی تواند زنان را از حضور در این رشته منع کند.
طباطباییان تاکید کرد: من تمام مدارکی که یک مرد برای کار دریانوردی را باید کسب کند را کسب کرده و تمام دوره های جانبی را گذرانده بودم بنابراین نباید هیچ محدودیت و ممنوعیتی برای حضور بانوان در این رشته کاری و شغل وجود داشته باشد. پس از قانع کردن تمام این مدیران توانستم وارد کشتی در بندر نوشهر شوم و دوره کارآموزی را شروع کنم و اولین زنی هستم که توانستم بر روی کشتی باری در دریای خزر کار کنم.
این زن دریانورد با بیان اینکه خوشبختانه استقبال خوبی از حضورم در کشتی شد، اظهار داشت: از این موضوع بسیار خوشحالم که از حضور بانوان برای کاردر ناوگان دریایی استقبال می‌شود و تفکرات سنتی مانع از پیشرفت زنان دریانورد نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در مسیر دریای خزر از بنادر شمالی کشور بین کشورهای روسیه و حوزه قفقاز مضغول به کار هستم، گفت: در آخرین ماموریت 7 ماه روی آب بودم و در تمام این مدت بر روی کشتی زندگی می کنیم چراکه به دلیل کرونا در زمان پهلوگیری در بنادر کشورهای دیگر امکان پیاده شدن از کشتی وجود ندارد.
طباطباییان تاکید کرد: بانوان علاقه‌مند که برای تحصیل در این رشته با من تماس می‌گیرند به آنها ابتدا از سختی‌های کار می‌گویم چراکه بسیار تصورات رویایی از شغل دریانوردی دارند با تمام سختی های این رشته اشنا نیستند. باید بدانند که تقریبا امکان ورود به شغل دریانوردی برای بانوان متاهل وجود ندارد چراکه مردان اجازه کار چند روزه یا چند ماهه به زنان خود بر روی ناوگان دریایی را نمی دهند. ضمن اینکه دوری از خانه بسیار سخت است و با داشتن فرزند نخواهند توانست که به این شغل ادامه دهند.
این زن دریانورد با بیان اینکه واقعیت این است که شغل دریانوردی با رویحه بانوان سازگار نیست، تاکید کرد: البته کار در این محیط نیازمند روحیات خاص است شاید بانوانی که بدون مطالعه و شناخت وارد این رشته شوند در مواجهه با این محیط کم بیاورند و پس ازپشت سر گذاشتن یک ماموریت دریایی کم بیاورند و از کشتی پیاده شوند. دریانوردی نیاز به اعصاب فولادی دارد و بانوان باید بتوانند در هر شرایطی در محیط کار در ناوگان دریایی بتوانند خونسردی خود را حفظ کننند.
وی با بیان اینکه در این مدت کار چند بار دچار مشکل شدم چراکه واقعیت این است که خلق و خوی افراد در حین کار بر روی آب تغییر می‌کند، گفت: نمی‌توان انتظار داشت که در محیط کاری تمام امور و رفتار تمام افراد بر وفق مراد باشد و پیش رود. بارها پیش آمد در محیط کار دچار چالش‌هایی شوم و عذاب هایی را تحمل کردم اما با صبوری این مشکلات را پشت سر گذاشتم و اجازه ندادم این مشکلات بر من غلبه کند و در محیط مردانه تنش ایجاد شود. از سوی دیگر از انجایی من اولین زن دریانورد دریای خزر بودم هر رفتار من بر سرنوشت و آینده سایر زنان علاقه مند به این رشته اثر گذار بود و اگر خودم را در برابر این مشکلات مدیریت نمی‌کردم ممکن بود این قضاوت صورت بگیرد که زنان به اندازه کافی بر کار در دریا توانمند نیستند و این راه برای سایرین بسته شود.
این زن دریانورد با بیان اینکه سختی های این شغل و رشته در کنار حقوق و دستمزد پایین بسیاری از مردان را هم از پا درآورده است، گفت: متاسفانه در دو سال اخیر ریزش دریانوردان بسیار زیاد بوده است. چراکه در کنار مشکلات دوری از خانه و شرایط سخت کار بر روی آب، به دلیل حقوق و دستمزد نامناسب دیگر تمایلی به حضور در این شغل ندارند. در حال حاضر تنها نفتکش حقوق خوبی می‌پردازد و کشتیرانی به بهانه های مختلف حقوق و دستمزد دریانوردان را کاهش داده است به طور مثال بخش دلاری را با نرخ دلار نیمایی و. یا کمتر به صورت ریالی به دریانوردان می‌پردازد. بنابراین در حال حاضر برخی از دریانوردان به صورت تک سفر وارد کشتی می شوند و قراردادهای یک سفر رفت و برگشت را منعقد می کنند.
طباطباییان ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به تحریم‌ها، متاسفانه سایر کشورها پاسپورت دریانوردان ایرانی را قبول نمی کنند چراکه ممکن است با بکارگرفتن نیروی ایرانی مشمول تحریم‌ها شوند.
این زن دریانورد با بیان اینکه صنعت دریایی و مالکان ناوگان دریایی باید به زنان دریانورد اعتماد کنند و اجازه ورود زنان به این شغل را دهند گفت: هیچ خطری زنان دریانورد را در این محیط مردانه تهدید نمی‌کند و زنان هم توانمندی اداره امور ناوبری و مدیریت انواع کشتی باری را دارند و از سازمان بنادر درخواست داریم که برای حضور بانوان در این رشته و شغل از دوره ورود به دانشگاه تا ورود به بازار کار، موانع را برطرف کنند.
وی در پایان با بیان اینکه خانواده‌ها هراسی از ورود دخترانشان به این رشته نداشته باشند، گفت: خوشبختانه در تمام مراحل تحصیل و کار بر روی کشتی مادرم حامی و مشوق من بوده و بدون حمایت‌های مادرم نمی‌توانستم در کار موفق باشم.