ساری - ایرنا - کمبود داروهای غیربیمارستانی کرونا در مازندران باعث سرگردانی بیماران و خانواده‌هایشان از یک سو و روی‌آوری به خود درمانی و استفاده از داروهای گیاهی از سوی دیگر شده است.

بررسی های میدانی خبرنگاران ایرنا از شهرستان های مختلف نشان می دهد که داروهای عمومی و غیر بیمارستانی برای کمک به درمان کرونا از جمله ناپروکسن ، فاموتیدین ، سرم و داروهای کرونای داروخانه ای در داروخانه ها یافت‌ نمی شود و همراهان بیمار و گاهی خود بیماران مجبورند از داروخانه ای به داروخانه دیگر بروند و یا برای تهیه دارو به خویشاوندانشان در شهرهای دیگر متوسل شوند.

داروخانه داران می گویند که کمبود بعضی اقلام دارویی از حدود سه هفته پیش شروع شده و همچنان با وجود وعده های مراجع تامین کننده ، ادامه دارد. کارکنان داروخانه ها نیز معتقدند طولانی شدن کمبود دارو سبب شده است تا بیماران و همراهانشان گاهی هر روز به داروخانه مراجعه کنند تا شاید بتوانند نسخه اشان را تبدیل به دارو کنند و به همین دلیل هم ازدحام در داروخانه ها چند برابر گذشته شده است.

گفت و گوی تلفنی خبرنگار ایرنا با چند تن از افراد مبتلا به کرونا دلتا که نتوانستند داروی غیر بیمارستانی دریافت کنند و دوران نقاهت خود را در منزل سپری می کنند نشان می‌دهد که این افراد به خود درمانی و استفاده از گیاهان دارویی روی آورده اند.

برخی پزشکان هم کمبود داروی کرونا در مازندران را جدی و نگران کننده توصیف می کنند و می گویند که بیمارانشان از این که نسخه اشان تبدیل به دارو نمی شود گله می کنند و به دنبال تغییر اقلام دارویی داخل نسخه هستند تا بتوانند درمانشان را پیگیری کنند.

شلوغی داروخانه‌ها

شلوغی داروخانه ها در مناطق مختلف مازندران هم وضعیت کمبود دارو را بیشتر نمایان می کند. بازدید میدانی خبرنگاران ایرنا حاکی است که داروخانه ها مملو از افرادی است که نسخه به دست به دنبال تامین داروی کرونا برای بیمارشان هستند و گاهی جلوی پیشخوان مربوط به نسخه پیچی صف طولانی بدون امکان رعایت فاصله گذاری اجتماعی دیده می شود. در بعضی از داروخانه ها ازدحام به حدی است که کارکنان این مراکز را هم نگران می کند. آنها دایم از افرادی که نسخه هایشان را تحویل می دهند درخواست می کنند تا داروخانه را ترک و مدتی بعد مراجعه کنند ، ولی تعجیل و نگرانی و اضطراب ناشی از بیمارداری سبب می شود تا به اینگونه درخواست ها هیچ توجهی نشان ندهند. 

مثلا در میدان معلم ساری که تنها یک داروخانه بخش خصوصی به صورت شبانه روزی فعالیت دارد ، پس از ساعت ۱۰ شب هم ازدحام مراجعه کننده وجود دارد. صبح و عصر در این داروخانه جای سوزن انداختن نیست. یک ساعت حضور به عنوان خبرنگار یا مشاهده کننده جلوی این داروخانه یا هر داروخانه دیگر در ساری نشان می دهد که تعداد زیادی از مراجعه کنندگان دارای بیمار کرونایی بدون تبدیل شدن نسخه اشان به دارو محل را ترک می کنند.

گفت و گو با افراد دارای بیمار کرونایی که ناامیدانه و با دستان خالی از داروخانه ها بیرون می آیند ، کار سختی است چرا که تقریبا تمامی آنها با عصبانیت و چهره ای برافروخته در حالی که با خودشان صحبت می کنند ، از داروخانه خارج می شوند. برخی از این افراد هنگام خروج از داروخانه با تلفن همراهشان در حال صحبت کردن هستند که نشان می دهد از فردی که آن سوی خط تلفن است درخواست کمک می کنند. پیدا کردن آشنا در داروخانه ، معرفی داروخانه ای که داروی داخل نسخه را داشته باشد و یا معرفی داروی جایگزین ، محتوای اصلی این گفت و گوهاست که خبرنگاران ایرنا در چند مورد شاهدش بودند.

یکی از مراجعه کنندگان به داروخانه‌ای در اطراف میدان ساعت شهر ساری که موفق به دریافت داروی مورد نیاز بیمارش نشد ، به خبرنگار ایرنا می گوید : متاسفانه داروهایی که بسیاری از متخصصان و پزشکان برای درمان کرونا تجویز می کنند ، در داروخانه ها یافت نمی‌شود و این روزها برای درمان بیمار خود دست به دعا شده‌ایم و خود درمانی را برای درمان مریض کرونایی در دستور کار قرار داده‌ایم.

این شهروند ساروی اضافه می کند : برای دریافت سرم که پزشک معالج همسرم در نسخه تجویز کرده است به داروخانه های ساری و نکا سر زدیم ، اما متاسفانه اقلام دارویی و سرم یافت نشد.

وی با انتقاد از وضعیت تامین داروهای مورد نیاز بیماران کرونایی در داروخانه ها ، ادامه مید هد : کمبود دارو مختص بیماران کرونایی در مازندران جدی و نگران کننده است و از تمام مسئولان عاجزانه می خواهیم به داد مردم برسند.

این شهروند دارای بیمار کرونایی که طبق گزارش های رسمی روزانه حدود ۱۰ هزار نفر به تعدادشان اضافه می شود ، می گوید : گذشته از داروهای داروخانه ای ویژه درمان کرونا ، حتی داروهایی مانند ناپروکسن و فاموتیدین که داروهای عمومی برای درمان کرونا به شمار می روند هم در داروخانه ها یافت نمی‌شود در حالی که بیمار ما به خاطر درد نیاز به ناپروکسن و به خاطر وضعیت معده نیاز به فاموتیدین دارد.

وی با اظهار این که بیمارش به توصیه برخی اقوام و دوستان تا پیدا کردن دارو با استفاده از جوشانده و گیاهان دارویی درمانش را ادامه می دهد ، اضافه می کند : واقعا نمی دانم عوارض استفاده از جوشانده ها و داروهای گیاهی چیست و به همین خاطر نگرانم و به دنبال این هستم که حتما داروی تجویز شده توسط پزشک را تهیه کنم .

فراتر از داروی گیاهی 

کمبود داروی کرونا تنها به روی آوردن بیماران به داروهای گیاهی خلاصه نشده است. برخی از شهروندان مازندرانی که بیمار کرونایی دارند ، می گویند که از سوی خویشاوندان توصیه هایی در باره مصرف بعضی مواد مخدر سنتی دریافت کرده اند ، اگر چه به آن عمل نکرده اند.

حسن کشاورز زاده از شهروندان نکایی به خبرنگار ایرنا می گوید : از زمانی که همسرم به کرونا مبتلا شد تا وقتی که مجبور به بستری در بیمارستان شویم چهار نسخه برایش پیچیدند ولی هیچ یک اثربخشی لازم را نداشت و در نهایت ریه اش درگیر شد و مجبور شدیم در بیمارستان بستریش کنیم.

وی با توضیح این که تجویز بی رویه انواع و اقسام داروها برای بیماران دارای علائم کرونا در مازندران احتمالا یکی از دلایل کمبود برخی اقلام دارویی در این استان است ، اضافه کرد : به عنوان مثال وقتی اولین علایم بیماری که بیشتر شبیه سرماخوردگی بود در همسرم بروز کرد و تستش مثبت شد ، پزشک خانواده نسخه ای نوشت که شامل اقلام دارویی آزیترومایسین ، ناپروکسن و شربت دیفین هیدرامین به همراه فاموتیدین بود ولی پس از ۴۸ ساعت مصرف ، وضعیت بیمار بدتر شد و مجبور شدیم به پزشک عفونی مراجعه کنیم . متخصص عفونی هم نسخه را تغییر داد و داروی ضد مالاریا به همراه چند قلم دیگر از جمله قرص تقویتی و یک نوع قرص معده نوشت و گفت که دیگر داروهای نسخه پزشک خانواده مصرف نشود. متاسفانه ۲۴ ساعت بعد وضعیت بدتر شد و این بار اسکن ریه گرفتیم که مشخص شد ریه همسرم درگیر شد.

این شهروند نکایی ادامه داد : با خواهش و التماس و واسطه گری یکی از اقوام ، اسکن را نزد متخصص ریه بردیم که او نسخه متخصص عفونی را رد کرد و گفت که اصلا داروی ضد مالاریا از مدت ها پیش برای درمان کرونا ناکارآمد تشخصی داده شد و نباید مصرف شد و در نهایت داروی « فاوی پیراویر» را تجویز کرد که بسختی و با واسطه تهیه کردیم. متاسفانه این دارو هم که بیش از ۸۰۰ هزار تومان برایش هزینه کردم ، موثر نبود. روز بعد مجبور شدم همسرم را به خاطر تنگی شدید تنفس به بیمارستان ببرم و بستری کنم که در آنجا با تزریق داروی « رمدیسویر » در نهایت وضعیتش رو به بهبودی رفت.

وی گفت : با وجود این که همسرم چهار شب در بیمارستان بستری بود و علایم بیماری تخفیف پیدا کرد ، ولی درد سینه و پشت به همراه احساس سوزش در کتف و کف دست و پا بروز کرد که برایش هیچ درمانی نداشتیم چون پس از ترخیص از بیمارستان به ما گفتند که بیمار داروهای تقویتی را به همراه آسپرین مصرف کند تا دوره نقاهتش طی شود. در نهایت اقوام و خویشاوندان توصیه به مصرف موادمخدر سنتی کردند که البته عمل نکردیم چون پس از مشورت با چند پزشک متوجه شدیم که علایم مربوط به عوارض بیماری کرونا و داروهایی است که مصرف کرده و باید با گذشت زمان بهبود یابد.

سلطانی افزود : واقعیت این است که متاسفانه برخی از اقوامم که دچار کرونا شدند ، به توصیه مصرف موادمخدر سنتی عمل کردند و این بسیار وحشتناک است چون از تبعات کارشان آگاهی ندارند ضمن این که مصرف داروهای گیاهی به وفور توسط افراد مختلف در میان اقوام و دوستان برای بیماران کرونایی تجویز و با نهایت تاسف عمل و مصرف می شود و جالب تر این که قرص های گیاهی دست ساز بدون نام و نشان هم با نام « حب الماسی » ، « حب حیات » و « اسپیشل » تجویز می شود که مشخص نیست داخل آنها چیست و به وفور هم مصرف می شود.

تجویز بی‌رویه و سردرگمی 

کمبود دارو در مازندران صدای پزشکان را هم در آورده است. پزشکان خانواده شهری از این که نسخه هایشان تبدیل به دارو نمی شود و مجبور به پاسخگویی به بیمارشان در باره موضوعی هستند که در اختیارشان نیست ، انتقاد دارند.

یکی از پزشکان خانواده شهرستان ساری در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : متاسفانه مطالعات نشان می دهد که بسیاری از داروهایی که برای درمان بیماران کرونا دلتا تجویز می شود ، بی‌تاثیر بوده و این امر باعث سردرگمی شده است.

وی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود ، افزود : علت بی تاثیر بودن تعدادی از داروهایی قابل تجویز برای درمان بیماران مبتلا به کرونا دلتا ، مرموز بودن این ویروس است و در حال حاضر رویه علمی واحد برای درمان قطعی وجود ندارد.

این پزشک خانواده گفت : به عنوان نمونه داروی فاوی پیراویر که در ماه های گذشته برای درمان بیماران از سوی پزشکان تجویز می شد، با پژوهش های انجام شده رد شد و مطالعات نشان می دهد این دارو برای در مان کرونا دلتا اثر بخش نیست.

وی افزود: بسیاری از داروهایی که به صورت بی رویه از سوی برخی از پزشکان برای درمان کرونا دلتا تجویز می شود براساس ژن و قوای جسمانی بیماران متفاوت عمل می کند و عوارضی که بعد از مصرف این داروها، افراد بیمار کرونایی خواهند داشت مشخص نیست.

این پزشک خانواده گفت: مدتی است که دستور العمل های وزارت بهداشت برای تجویز دارو از سوی پزشکان برای درمان بیماران کرونا به روز رسانی نشده است و سردرگمی را که برای تجویز داروها بیماران کرونا دلتا ایجاد شده است ، می توان از دو جنبه تحلیل کرد که اولا این ویروس هیچ منش خاصی ندارد و همچنین سوء مدیریت ها باعث شده است که شاهد افزایش آمار ابتلا باشیم.

وی افزود : بسیاری از داروهایی که تجویز می‌شود در مراحل اولیه درمان بیماران کرونایی اثر بخش است ، اما زمانی که درمان این ویروس در فاز التهابی قرار می گیرد ، داروهایی که اوایل تجویز می شد دیگر کارایی ندارد.

شرمنده مردم هستیم 

کمبود دارو در مازندران داروخانه داران را هم مستاصل کرده است. آنها می گویند که به سه نفر از هر پنج مراجعه کننده باید جواب رد بدهند چون داروهایی که برایشان بابت درمان کرونا تجویز می شود ، موجود نیست.

یک داروخانه‌چی در شهر ساری در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار ایرنا گفت : روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن از همراهان و بستگان بیماران کرونایی برای دریافت دارو به داروخانه مراجعه می کنند ، اما به دلیل کمبود و فقدان دارو دست خالی برمی گردند.

بهزاد شاکری افزود : داروهای مانند کلترا، ایورمکتین و کلروکین بیمارستانی است و به هیچ‌ عنوان در داروخانه ها یافت نمی شود در حالی که حجم مراجعه کننده برای دریافت این داروها زیاد است. وی ادامه داد : دریافت نسخه بیماران کرونایی تنها با تایید پزشک بیمارستان و پزشک متخصص عفونی امکان پذیر خواهد بود ، اما حتی بسیاری از داروهایی که این پزشکان می نویسند در داروخانه نیست و باعث سردرگمی می شود.

این داروخانه‌چی گفت : شرمنده مردم هستیم و حالشان را درک می‌کنیم و واقعا نمی دانیم این شرایط تا کی ادامه دارد.

وی افزود : سرم و داروی فاوی‌پیراویر در داروخانه ای که در آن فعالیت دارم و سایر داروخانه ها یافت نمی شود و مردم دست خالی داروخانه را ترک می کنند. حتی سرم در داروخانه ها یافت نمی‌شود.

داروهای چند میلیون تومانی 

مشکل بیماران کرونایی در مازندران تنها کمبود دارو نیست. برخی از شهروندان از این که داروها با قیمت گران تر به صورت بازار سیاه در دسترس قرار دارد ، شاکی هستند و می گویند که عده ای تجارت مرگ راه انداخته اند.

وجود بازار آزاد یا تجارت مرگ در روزهای سیاه کرونایی مازندران را برخی از داروخانه داران و پزشکان هم تایید می کنند. یکی از داروسازان شهرستان ساری که خواست نامش در گزارش ذکر نشود با تایید تاثیر کمبود دارو بر شکل گیری بازار سیاه ، به خبرنگار ایرنا گفت : متاسفانه دارویی برای درمان قطعی بیماران کرونا دلتا در استان وجود ندارد و این روزها خانواده های بیماران کرونایی در مازندران با طی چند مرحله اداری و نامه نگاری از سوی بیمارستان تحت درمان بیمار و دانشگاه علوم پزشکی مازندران باید برای دریافت دارو تجویز شده در تکاپو باشند.

وی اضافه کرد: سخت گیری غیرکارشناسی در توزیع داروها باعث شده است که بازار سیاه برای فروش داروها به وجود بیاید و براساس تحقیقات انجام شده برخی از داروها در بازار سیاه از ۱۵ میلیون ریال تا ۱۸۰ میلیون ریال خرید و فروش می شود .

این داروساز گفت : دارویی مانند رمدیسیویر به صورت بی رویه برای بیماران تجویز می شود که می بینیم این دارو برای درمان کرونا نوع دلتا چندان اثر گذار نیست و این روزها مساله ابهام در تاثیر گذاری داروها کرونایی کم اهمیت تر از وضعیت موجودی داروها نیست.

نبود مشکل در تامین داروهای بیمارستانی 

مسئولان دانشگاه علوم پزشکی مازندران هم کمبود بعضی اقلام دارویی در استان را تایید می کنند ولی می گویند که مشکل در سهمیه اختصاصی به استان است . 

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : خوشبختانه در بخش بیمارستانی با تمهیداتی که اندیشیده شد مشکلی در بخش تامین دارو نداریم و دو نوع دارو پرمصرف رمدسیویر و سرم در بیمارستان ها در حال توزیع مستمر است.

دکتر محمدرضا شیران افزود : مصرف داروی رمدسیویر در اوج است و روزانه هفت هزار عدد از این دارو در استان مصرف داریم و از قبل هم این قلم دارویی را ذخیره کرده بودیم و مشکلی در بخش بیمارستانی نداریم.

وی توضیح داد : کمبود یکی از داروها ضد التهاب به نام « اکتمرا-تمزیوا » مشکل کشوری است و به ما سهمیه می‌دهند و ما هم براساس همان سهمیه این دارو را توزیع می کنیم.

شیران گفت : در بخش غیر بیمارستانی هم داروی فاوی پیراویر را به اندازه کافی از قبل به داروخانه ها دادیم ، اما چون شیوع گسترده ویروس کرونا خیلی طول کشید و نزدیک به یک‌ ماه است در فاز صعودی بیماری هستیم در تامین این دارو با مشکل خوردیم و وزارت بهداشت براساس نیاز استان ها سهمیه می دهد و سهمیه ای که در حال حاضر به استان مازندران می‌دهند جوابگوی بیماران نیست.

وی افزود: سهمیه که اخیرا به ما داده بودند برای یک هزار و ۲۰۰ بیمار است که تعداد بیماران ما بسیار بیشتر از این رقم است.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مازندران گفت: از سهمیه دولتی در سه مرحله نزدیک به ۶۰ هزار سرم به داروخانه های خصوصی و شبانه روزی در حال توزیع است ، اما از قبل دولت برای تامین سرم با مشکل مواجه شده بود و توزیع آن را برای بخش بیمارستانی در نظر گرفتند و در بخش بیمارستانی در بیمارستان های خصوصی و دولتی مازندران مشکل سرم نداریم.

وی افزود : محموله سرم از هند و ترکیه وارد کشور شد که این هفته سرم توزیع می شود و مشکل حل خواهد شد.

کمبود داروی کرونا در مازندران در حالی است که تمامی داده های آماری رسمی نشان می دهد این استان بدترین وضعیت کرونایی را در کشور دارد. مهم ترین فاکتوری که وضعیت وخیم کرونایی مازندران را نشان می دهد ، سنجش میزان ریسک این بیماری است.

طبق گزارش رسمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران ، میزان ریسک بیماری کرونا در مازندران به حدود ۳۰ رسیده است. یعنی در حال حاضر میزان بستری روزانه بیماران کرونایی به ازای هر یکصد هزار نفر در مازندران به ۳۰ نفر رسیده است. میزان ریسک در بعضی شهرستان ها مانند آمل به حدود ۵۰ رسیده است. میزان ریسک در بابل ، قائمشهر و ساری هم بالای ۳۰ است. این در حالی است که میانگین کشوری کمتر از ۱۰ نفر است. میزان ریسک کرونا در سیستان و بلوچستان که تمامی امکانات کشور برای آن بسیج شده بود ، کمتر از ۱۵ بود.

همچنین در حال حاضر طبق آخرین گزارش دانشگاه علوم پزشکی مازندران و بابل بیش از چهار هزار بیمار مبتلا به کووید ۱۹ در بیمارستان های استان بستری هستند. این رقم به معنای اشغال بیش از ۹۰ درصد تخت های بیمارستانی استان توسط بیماران کرونایی است. گذشته از بستری های شبانه ، هزاران نفر روزانه به صورت موقت در مراکز درمانی مازندران بستری و پس از دریافت داروهای بیمارستانی کرونایی ، ترخیص می شوند.

آمار فوتی های روزانه هم نشانگر وخامت وضعیت کرونایی مازندران در مقایسه با سایر نقاط کشور است. طی یک هفته گذشته آمار فوتی های روزانه مازندران ۵۰ نفر معادل حدود ۱۰ درصد فوتی های کشور بود.

مازندران از اوایل تیر ماه امسال وارد موج پنجم کرونا با سویه دلتا شد. این موج همچنان به صورت افزایشی ادامه دارد. مسئولان دانشگاه علوم پزشکی مازندران و بابل می گویند با توجه به تجربه سیستان و بلوچستان که نشان داد موج دلتا دستکم دو ماه به طول می انجامد ، روند افزایشی بستری روزانه بیماران کرونایی در مازندران تا پایان مرداد و احتمالا نیمه اول شهریور ادامه خواهد یافت.