در حالی که امسال به خاطر گسترش ویروس کرونا، امتحانات دانش آموزان به صورت آنلاین برگزار می شود، آموزش و پرورش، اصرار دارد که استثناءً امتحانات پایه های نهم و دوازدهم به صورت حضوری برگزار شود، به دو علت درباره دو پایه:

  پایه نهم: این پایه، پایان دوره متوسطه اول است و بر اساس عملکرد دانش آموز در این دوره، او درمی یابد که بهتر است در کدام یک از رشته های انسانی، ریاضی، هنر، تجربی و فنی و حرفه ای ادامه تحصیل دهد. مشاوران مدرسه نیز بر اساس نمرات این دوره و به ویژه پایه هم به دانش آموز می گویند کدام رشته مناسب اوست.

 پایه دوازدهم: چون مقرر است که معدل این پایه در کنکور موثر شود، باید امتحانان به صورت حضوری برگزار شود تا صحت آن برای آموزش و پرورش مسجل باشد.


درباره این دو دغدغه آموزش و پرورش، دو نکته به ذهن متبادر می شود:

1 - این که این همه در مدارس ما به امتحان و نمره تاکید می شود، از آنجا نشأت می گیرد که نظام آموزشی ایران خود را خیلی جدی می گیرد و فکر می کند آموزه هایی چنان فاخر و زندگی ساز به دانش آموزان یاد داده است که باید از طریق امتحان، از نهادینه شدن این مفاهیم والا مطمئن باشد چرا که قرار است کودکان و نوجوانان امروز و بزرگسالان فردا، با آنچه در مدرسه آموخته اند، زندگی خود را شکل دهند و جامعه شان را بسازند!

آموزش و پرورش کنونی ایران، دچار توهم "خود مهم بینی" شده است و همین تکبر شکل گرفته در سالیان است که هم نظام آموزشی را از بازنگری اساسی در خود بازداشته و هم فرزندان ایران و نیز خود معلمان را به قربانیان سیستماتیک تبدیل می کند.
به صراحت می توان گفت آموزش و پرورش ، قواعد و مقررات خودساخته اش - مثل کتاب های واحد برای همه، یا همین سامانه امتحان و نمره را بسان "ایدئولوژی" می بیند و همانند مقدسات می پندارد! بنابراین می کوشد به هر شکل ممکن برای حفظ وضع موجود، چانه زنی کند، کما این که وزیر آموزش و پرورش از همان مهر 99 که کرونا بیداد می کرد، تلاش داشت کلاس ها حضوری باشد!

مادام که نظام آموزش و پرورش، از برج عاج متوهمانه ای که ساخته و هم معلمان و هم دانش آموزان را قربانی خود می کند، پایین نیاید و تن به اصلاحات بنیادین ندهد، خروجی آن، در بهترین حالت دانش آموزانی خواهند بود که بهتر از دیگران تست می زنند، حال آن که محصول 12 سال زندگی در فضای آموزش و پرورش باید تبدیل شدن به انسان هایی با پنج "میم" باشد: "ماهر، مفید، مسرور، مستقل و منعطف".


2 - اما برای خروج از بحرانی که آموزش و پرورش با اصرار خود مبنی بر حضوری شدن امتحانات پایه های نهم و دوازدهم ایجاد کرده و حتی تجمعات اعتراضی متعددی را در کشور سبب شده (که ممکن است فراگیرتر هم بشود)، پیشنهادهای زیر می تواند عملی شود:

الف) هر چند گفته می شود نمره پایه نهم در تعیین رشته تحصیلی موثر است ولی نکته اینجاست که توصیه رشته تحصیلی از طرف مدرسه به دانش آموز، صرفاً پیشنهاد است و دانش آموز می تواند برخلاف توصیه مشاور مدرسه، در رشته ای دیگر درس بخواند؛ گویا تنها محدویتی که وجود دارد این است که نمی تواند در مدرسه دولتی در رشته ای غیر از رشته های توصیه شده توسط مدرسه ، درس بخواند (مگر در صورت دارا بودن ظرفیت اضافی در مدرسه مورد نظر).

لذا می توان بدون توجه به نمرات امتحانی و بر اساس شناختی که معلمان و مشاوران و اولیا از دانش آموز دارند، توصیه نامه صادر کرد و عنداللزوم، محدودیت ثبت نامی را برداشت.
در چنین وجهی، الزامی به امتحان حضوری هم نخواهد بود.

 ب) طبق قانون، درصدی از معدل پایه دوازدهم، در پذیرش کنکور لحاظ می شود، به ویژه آنجا که درصدهای دو داوطلب کنکور دقیقاً مثل هم باشد.
با توجه به این که در شرایط استثنایی حاضر، ستاد ملی مبارزه با کرونا واجد برخی اختیارات شده -بدان حد که به بانک ها تکلیف کرده که قانون چک را موقتا نادیده بگیرند و فعلا چکی را برگشت نزنند- می توان از اختیارات این ستاد استفاده کرد و کنکور 1400 را بدون شرط معدل برگزار کرد، درست مانند دهها سال قبل که شرط معدل لحاظ نمی شد و مشکلی هم پیش نمی آمد.

می بینید که اساساً مشکل بزرگ و لاینحلی وجود ندارد که نتوان امتحانات نهم و دوازدهم را غیرحضوری کرد، جر همان مشکل نگاه  ایدئولوژیک گونه ای که آموزش و پرورش به رویه ها و مقررات خود دارد و تصور می کند که اگر واوی از آن جابجا شود، آسمان به زمین می آید!

امیدواریم که ستاد ملی مبارزه با کرونا، تسلیم خودبزرگ بینی و خود دانای کل بینی آموزش و پرورش نشود و با الزام به غیرحضوری شدن امتحانات نهم و دوازدهم، نگرانی و خطر را از خانواده ها و دانش آموزان دور کند.

عصر ایران؛ جعفر محمدی -