خشونت خانگی به عنوان معضلی در جوامع غربی تا جایی پیش رفته که آمارهای رو به رشد شمار قربانیان به ویژه در دوران شیوع همه‌گیری، این مسئله را به یکی از جدی ترین آفات اجتماعی تبدیل کرده است و اسپانیا هم از این قاعده مستثنی نیست.
امروزه خشونت خانگی به دلیل شمار بالای قربانیان روانی و جسمی آن و افراد زیادی که حتی به کام مرگ می‌کشاند به یک معضل و آفت اجتماعی تبدیل شده است. تارنمای اسپانیایی سازمان عفو بین‌الملل ۲۵ نوامبر ۲۰۲۰ (پنجم آذر) در گزارشی نوشت: اعمال تبعیض علیه زنان و دختران مشکلی با ریشه‌های عمیق اجتماعی_ تاریخی است که از منظر ساختاری و سیستماتیک، همه کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این رویکرد تبعیض آمیز در شدیدترین حالت نابرابری جنسیتی، شکل خشونت به خود می‌گیرد که نقض آشکار حقوق زنان است.
نکته حائز اهمیت اینکه از آنجایی که بسیاری از دختران و زنان حاضر نیستند خشونت خانگی را به پلیس گزارش دهند، آمار خشونت خانگی دقیق و منعکس کننده واقعیات نیست؛ با این حال آمار جمع آوری شده همچنان تکان دهنده است. به عنوان نمونه، بنا بر اعلام سازمان عفو بین الملل خشونت در خانواده بیش از ابتلاء به سرطان و تصادفات جاده‌ای یا عملیات‌های تروریستی در برخی کشورها، عامل مرگ یا معلولیت جسمانی زنان اروپایی در گروه سنی ۱۶ تا ۴۴ سال است.
در اسپانیا، خشونت جنسیتی یکی از اصلی ترین نگرانی‌های حقوق بشری است. قوانین جدید برای سازمان‌های بهزیستی و پلیس اسپانیا قدرت بیشتری در نظر گرفته تا از رفتار خشونت آمیز مرد پیش از خطرآفرینی جلوگیری کنند. اگر چه اقدامات قانونی مهمی به منظور ریشه کن کردن این جنایت در این کشور اروپایی صورت گرفته که از منظر عفو بین‌الملل گام‌های مثبت و سازنده ای ارزیابی می‌شوند اما در مرحله اجرا و توسعه همچنان ناکافی به نظر می‌رسند.
روزنامه ال پریودیکو اسپانیا پیشتر در گزارشی پیرامون آمار قربانیان خشونت خانگی در اسپانیا به دست شرکای زندگی در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۹ اشاره کرد و نوشت: بحران این آمار زمانی بغرنج‌تر می‌شود که دریابیم تعداد مرگ و میر زنان در خشونت خانگی در ۱۶ سال گذشته چهار برابر بیش از قربانیان عملیات‌های تروریستی گروه جدایی طلب باسک موسوم به اِتا در این کشور است.
به نوشته این نشریه، کشته شدن نزدیک به هزار زن در مدت ۱۶ سال در اسپانیا، رقمی ویرانگر و دهشتناک است که حمایت‌های قانونی و قضائی بیشتری می‌طلبد.
علاوه بر پایه ریزی سازوکارهای تخصصی در زمینه دادگاه‌های ویژه بررسی خشونت علیه زنان، تربیت وکلای حرفه ای و تعقیبات قضایی، خدمات تلفنی ۲۴ ساعته برای گزارش خشونت به نهادهای زیر ربط با شماره‌گیری ۰۱۶ در اسپانیا راه اندازی شده است. از هنگام راه اندازی این سیستم (VioGen) در سال ۲۰۱۷ بیش از ۵۰۰ هزار گزارش در این سیستم ثبت شده است.
آمار تماس‌ها با سامانه ۰۱۶ از سال ۲۰۰۷ تا دسامبر ۲۰۲۰
در گزارش تارنمای عفو بین‌الملل آمده است: علاوه بر پیچیدگی‌هایی که معضل خشونت به خودی خود برای فرد قربانی به بار می‌آورد، عدم دقت کافی در تحقیقات پرونده های قضایی، درصد قابل توجهی از برائت در نتیجه معافیت از الزام به شهادت در دادگاه شفاهی و هراس قربانی از وخیم تر شدن اوضاع و وقوع بزه‌دیدگی ثانویه همه و همه از عواملی است که به پنهان کردن درصد بالایی از این خشونت کمک کرده و نتیجه ای مگر سلب اعتماد به سیستم قضایی و انصراف از گزارش این مرتبط با این جرائم نخواهد داشت.
یکی از ابزارهای اصلی مقابله با خشونت خانگی در اسپانیا اسنادی است که از سال ۲۰۰۷ برای اعلام این گونه جرایم طراحی شده و تا به امروز از سوی بیش از پنج هزار مامور پلیس در صحنه و یا با گزارش مستقیم و غیر مستقیم از افرادی که مورد خشونت قرار گرفته، تکمیل شده اند.
در این اسناد جدید که ماموران پس از مصاحبه با آسیب دیدگان تکمیل خواهند کرد ۶۹ فاکتور مختلف ذکر شده است. به این ترتیب، ارزیابی دقیقی از میزان خطر برای بررسی کنندگان به دست می آید.
در مرحله اول پلیس بر اساس ۳۲ فاکتور سطح خشونت و ابعاد آن را مشخص می کند. در صورت تشخیص پلیس از سطح خشونت انجام شده، سند دومی طراحی شده که شامل ۳۷ فاکتور است تا به شکل عمیق تری واقعه رخ داده و سطح خشونت و تشریح شود. از آنجایی که این اسناد تنها در صورتی کمک کننده خواهند بود که به درستی و با دقت توسط ماموران پلیس تکمیل شوند، قرار است یک دوره آموزشی کوتاه برای همه ماموران پلیس اسپانیا که در این بخش خدمت می کنند گذاشته شود.
همچنین وزارت کشور گردهمایی بزرگی برای همه انجمن ها و موسساتی که در زمینه خشونت علیه زنان کار می کنند، ترتیب داده است تا این ابزار جدید را برای آنها تشریح کند. خروجی اسناد، علاوه بر کمک برای خدمات به قربانیان خشونت خانگی، اطلاعات مفیدی را نیز برای مراکز پژوهش اجتماعی در اسپانیا فراهم می کند.
آمار قربانیان خشونت خانگی از سال ۲۰۰۳ تا ژانویه ۲۰۲۱
آمار اعلام شده از سوی مرکز epdata که یکی از بنگاه های جمع آوری و تحلیل داده در اسپانیا و زیر نظر وزارت برابری است نشان می‌دهد که قربانیان خشونت خانگی مردسالارانه در این کشور در یک سال منتهی به دسامبر ۲۰۲۰ میلادی ۴۵ نفر بوده است.
با شیوع همه گیری ویروس کرونا و به دنبال آن اعمال پروتکل‌های بهداشتی سختگیرانه در جهت مهار این ویروس همانند قرنطینه و خانه نشینی، گزارش‌های رسیده از افزایش خشونت علیه زنان موجی از نگرانی را به وجود آورده تا آنجا که سازمان ملل متحد را برآن داشت تا پویش ۱۶ روز فعالیت علیه خشونت مبتنی بر جنسیت را از ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر (۵ تا ۲۰ آذر ۱۳۹۹) با موضوع جهانی ۲۰۲۰ تحت عنوان «دنیا را نارنجی کن: تامین بودجه، پاسخ دهی، پیشگیری وجمع آوری داده ها» برگزار کند.
بر اساس آمارهای رسمی، شمار گزارش‌های ثبت شده از خشونت خانگی در دو هفته نخست آوریل (فروردین ماه) نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹، شاهد افزایش ۴۷ درصدی بوده حال آنکه با اعمال شرایط قرنطینه و ممنوعیت خروج از منزل، میزان شکایات مربوط به خشونت خانگی به پلیس کاهش چشمگیری داشت.
همچنین شبکه تلویزیونی TVE اسپانیا در گزارشی اعلام کرد، در فاصله دو ماهه ۱۴ مارس تا ۱۵ مه سال گذشته میلادی (۲۴ اسفند تا ۲۶ اردیبهشت)، تعداد ۱۸ هزار و ۷۰۰ درخواست کمک از سرویس‌های ارائه دهنده خدمات اجتماعی به دلیل وقوع خشونت‌های خانگی ثبت شده است که این میزان درخواست کمک، ۶۱.۵۶ درصد بیش از دوره مشابه در سال ۲۰۱۹ میلادی است.
بر اساس آخرین اخبار از موارد قتل خشونت جنسیتی در اسپانیا، ال پائیس نوشت، یک زن ۸۲ ساله در مادرید، ۱۷ ژانویه (۲۸ دی ماه) به عنوان نخستین قربانی سال ۲۰۲۱ جان خود را از دست داد. بر اساس اطلاعات ارائه شده قربانی صاحب فرزند نبوده و در حالی به دست همسرش به قتل رسیده است که تا پیش از آن هیچ گونه شکایتی از خشونت از طرف او ثبت نشده بود.
به این ترتیب از آغاز جمع آوری داده های مرتبط با خشونت علیه زنان در سال ۲۰۰۳ با ثبت این مورد جدید، شمار قربانیان در اسپانیا به یکهزار و ۷۹ نفر افزایش یافت.
«آنتونیو آندرس پوئیو» استاد دانشگاه بارسلونا پیشتر گفت: تا امروز، قتل زنان بر اثر خشونت را، نتیجه تشدید خشونت می دانستند، اما واقعیت به ما نشان داده که اینگونه نیست. پرونده های قتل زیادی هستند که در آنها سابقه خشونت خانگی وجود ندارد.
میزان محکومیت‌های مصادیق خشونت خانگی در دادگاه‌ها؛ روند صعودی تاریخی
بر اساس اطلاعات سازمان عفو بین‌الملل، از ۷۵ درصد از زنان کشته شده در اسپانیا به دلیل خشونت خانگی در سال ۲۰۱۹، پیشتر هیچ‌گونه شکایتی ثبت نشده است.
نمودار میزان نگرانی‌ها از خشونت علیه زنان
بر اساس نظرسنجی مرکز پژوهش‌های جامعه شناسی اسپانیا (CIS) که در ماه مارس ۲۰۲۰ انجام شده است، ۶.۷ درصد پاسخ دهندگان، خشونت علیه زنان را یکی از نگرانی‌های اصلی این کشور دانسته اند.