همواره از زبان و سرزمین مادری سخن رانده شده و می‌شود، اما به تازگی تابعیت و هویت نیز در کشورمان صفت مادری فرزندانی شده‌است که حاصل ازدواج پدران خارجی و مادران ایرانی هستند.
ایران از سال‌ها پیش مامن همسایگان شرقی خود است که خسته از آشوب و ناامنی سرزمین خود پناه می‌جستند، ازدواج با اتباع خارجی به عنوان یک تبادل اجتماعی از رخدادهایی است که پیوسته در همه جوامع مهاجر پذیر فراوانی داشته است و ایران نیز از این قاعده جدا نبوده و نیست.
اما فرزندان حاصل از این پیوند سال‌های بدون هویت ایرانی را در سرزمین مادری خود سپری کردند چرا که اعطای تابعیت متکی به خون و با محوریت پدر صورت می‌گیرد، با همین حکم از دریافت بسیاری خدمات و دریافت آسان و بی دغدغه بسیاری دیگر محروم ماندند و همینطور از مزایای سیاسی و اجتماعی داشتن تابعیت.
پیش از این تا سال ۸۵ ماده واحده‌ای در قانون وجود داشت که بر اساس آن چنین فرزندانی در صورتی که ۱۸ سال را بدون تابعیت گذرانده باشند می‌توانند با داشتن مادر ایرانی شناسنامه بگیرند. خلاء بزرگ این قانون کمتر نیاز به تفکر و تصور دارد چرا که مسائل و مشکلات نزدیک به ۲ دهه از زندگی بدون هویت فرزندان پیوندهای مادران ایرانی با پدران خارجی پر واضح است.
پس از ۱۲ سال اینبار در سال ۹۷ دولت دوازدهم لایحه‌ای را به مجلس برد که با تصویب آن باری گزاف از دوش فرزندان مادری این بوم بر داشته است، این لایحه پس از گذراندن کش و قوس‌های بسیار میان موافقان و مخالفان، در مهرماه ۹۸ پس از تصویب مجلس از سوی شورای نگهبان تایید و ارمغانی ارزشمند برای فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با پدران خارجی شد که اکنون می‌توانند شناسنامه ایرانی بگیرند.
گفته شد: "تعلق فرزند مشمول این قانون به مادر ایرانی، به موجب گواهی معتبر بیمارستان یا گواهی هریک از مراکز بهداشتی و درمانی ایرانی که فرزند در آن جا متولد شده و در صورت نبودن هریک از این گواهی‌ها یا تولد طفل در خارج از کشور، به موجب رأی مرجع قضایی (داخلی یا خارجی)، احراز می‌شود"
فرآیند اعطای این تابعیت و هویت رسمی از ۲۵ خرداد ماه سال جاری در همه‌جای ایران آغاز شد و این خبری بود که شیرین‌تر از آن برای بسیاری از خانواده‌ها وجود نداشت.
وقتی گرفتن شناسنامه شیرین‌ترین شادی می‌شود
این را مادر دختران و پسران نوابی کیا در آیین تحویل نخستین شناسنامه‌های ایرانی به فرزندانش که پدر خارجی دارند در بوشهر به خبرنگار ایرنا گفت.
او افزود: همین شناسنامه‌ها شیرین‌ترین چیزی است که دولت می‌توانست به فرزندان من بدهد.
هر چه باشد او مشکلات بسیاری را برای نداشتن این هویت رسمی پشت سر گذاشته بود، زیرا ۱۵ سال پیش با همسر افغانستانی‌اش ازدواج کرده بود و به سختی توانسته بود این عقد را ثبت رسمی کند. این مادر ایرانی یادآوری کرد: بعد از تولد بچه‌ها همیشه برای انجام کارهای آنها مجبور به دوندگی بودیم، برای مدرسه آنها هرچند ماه یکبار باید کد رهگیری می‌گرفتیم، دفترچه بیمه ندارند و برای هر خدمتی که دریافت کردند بارها به اداره‌های گذرنامه و امور اتباع خارجی رفتیم.
نرگس، فرزند بزرگ این خانواده اکنون ۱۲ ساله است و دیروز شناسنامه خود را در ثبت احوال بوشهر دریافت کرد و لبخند رضایت ناشی از این " شادی بزرگ" را هم در چهره چهار فرزند این خانواده و هم پدر و مادرشان به روشنی می‌شد دید.
چنین حکایتی برای بسیاری دیگر از چنین خانواده‌هایی آشناست و به گفته سرپرست اداره کل اتباع خارجی و امور مهاجرین استانداری بوشهر شمارشان به ۲۷۴ خانواده می‌رسد.
مادر ۲ فرزند خانواده امیری پناه نیز از همین دست مسائل را بسیار گذرانده‌است، او می‌گوید: امسال برای دریافت کتاب‌های درسی فرزندانم ۳ بار به کافی نت مراجعه کردم اما موفق نشدم ثبت‌نام کنم و دست آخر با مراجعه به اداره کل آموزش و پرورش و گرفتن نامه موفق به تامین کتاب شدیم.
این مادر ایرانی خوشحالی خود را خیلی ساده از دریافت تابعیت برای فرزندانش ابراز می‌کند: " این شناسنامه بیشتر مشکلات خانواده ما را حل کرد و از صمیم قلب خوشحالم".
آقای امیری پناه نیز گفت: اکنون خیلی آسان می‌توانیم کارهای بچه‌ها را پیگیری کنیم، تحصیل آنها در آینده بسیار آسان‌تر می‌شود و می‌توانیم برای دریافت دفترچه بیمه ثبت نامشان کنیم.
او می‌گوید: فرزندان ما تا کنون هویت نداشتند و این یعنی "هیچ"، و از اینکه هویت و تابعیت فرزندانم ثبت شد بسیار شادمان هستم.
براساس دستور رهبر معظم انقلاب ارائه خدمات آموزشی رایگان به کودکان افغانستانی از جمله خدمات مهم جمهوری اسلامی است و در همین راستا نیز تلاش شده‌است و تایید خانواده‌هایی که با خبرنگار ایرنا به گفت‌وگو نشستند بر آموزش رایگان فرزندانشان در مدارس دولتی سند اثبات این گفته است.
همین الزام به همراه درمان رایگان این افراد در شرایط حساس کنونی، ضرورت فراهم ساختن زیر ساخت را تسهیل دریافت خدمات فرزندان مادر ایرانی مشخص می‌کند.
اما این ضرورت به همین‌جا ختم نمی‌شود و نه تنها فرد فرد این فرزندان ایران از این بار سنگین رها می‌شون، جامعه نیز از گزند آسیب‌های ناشی از بی‌هویتی بخشی از جمعیتش در امان می‌ماند.
آنطور که مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری بوشهر معتقد است مخالفان طرح اینگونه استدلال می‌کردند که با اعطای تابعیت به این افراد زمینه برای ایجاد مسائل امنیتی فراهم می‌شود اما باید گفت درست عکس آن صادق است.
به گفته مریم آذر شب پیش از این کمتر رصد و پایشی روی فرزندان حاصل از پیوند زنان ایرانی و مردان خارجی وجود داشت و صدور شناسنامه ایرانی فرصت حضور در حوزه‌های آسیب‌زا را برای این فرزندان کمتر می‌کند چرا که با اعطای هویتی پنهان، فرد می‌تواند زیر آن هویت از قانونمندی بگریزد.
تعصب به ملیت و وطن از کودکی شکل می‌گیرد، در حالی که اکنون آنها رها شده بودند و این بدترین اتفاقی بود که می‌تواند برای یک ایرانی بیفتد. آذر شب این را هم افزود که تعصب به ملیت و وطن از کودکی شکل می‌گیرد و زمانی که کودکان با صدور شناسنامه ایرانی ریشه دار می‌شوند نسبت به این خاک و بوم و کیان مسئولیت و حقوق دارند.
او همینطور تابعیت بخش بودن زنان ایرانی برای فرزندانشان و صدور شناسنامه بر این اساس را چونان نقطه عطفی در تاریخ ایران می‌داند تا مادران ایران بیش از گذشته ارج گذاشته و گرامی داشته شوند.
هرچند ضرورت تابعیت بخشی و تعیین تکلیف همه فرزندان ایرانی با صدور معتبر ترین سند هویتی بر کسی پوشیده نیست اما آنچه رفت بخشی از اهمیت این مساله بود که هم درگفته کارشناسان و هم مادران، دختران و پسران هم‌وطن نمود یافته است.
تشکیل ۲۷۴ پرونده برای صدور شناسنامه ایرانی در بوشهر
مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور آبان امسال اعلام کرد که ۷۵ هزار نفر از فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در سایت اداره کل اتباع پیش ثبت‌نام کردند.
به گفته سرپرست اداره کل اتباع خارجی و امور مهاجرین استانداری بوشهر در این استان اکنون بیش از ۲۷۴ پرونده از دفاتر کفالت برازجان و بوشهر به این اداره کل ارسال و تکمیل شده‌است.
از این میان ۱۷۴ پرونده به اداره کل ثبت احوال بوشهر ارسال شده‌است و به بیان راضیه علی‌پور آماده صدور شناسنامه است.
این مقام مسئول گفت: پرونده‌ها از این اداره کل به اداره ثبت احوال ارجاع می‌شود و سپس از دستگاه‌های امنیتی استعلام‌های لازم صورت می‌گیرد و نتیجه مثبت یا منفی با افراد اعلام می‌شود.
او این را هم اضافه کرد که حق اعتراض برای متقاضیانی که پاسخ منفی دریافت کنند وجود دارد و می‌توانند در وزارت کشور مراجعه و برای درخواست خود تشکیل پرونده دهند.
اکنون ۱۱ شناسنامه برای دختران و پسران چهار خانواده بوشهری صادر شده‌است و آنها ازین پس ایرانی بودن را اگر چه پیشتر نیز بودند اما بیشتر یدک می‌کشند و به گفته معاون سیاسی و اجتماعی استانداری بوشهر دولت و نظام جمهوری اسلامی مانند سایر فرزندان خود در دفاع از آنها کوتاهی نخواهد کرد همانطور که آنها نیز به عنوان فرزندان ایران باید پاسداری شایسته برای قانون، فرهنگ و ارزش‌های ایرانی باشند.
مدیر کل ثبت احوال استان بوشهر گفته است: تلاش می‌شود تا پایان سال همه درخواست‌ها برای صدور شناسنامه ایرانی تا پایان سال پاسخ داده شود و سند هویتی فرزندان مادران ایرانی و پدران خارجی صادر شود.
اسکند پاسالار افزود: اکنون نیمی از پرونده‌ها آماده صدور شناسنامه است و این اداره کل همه تلاش خود را به کار می‌گیرد تا شناسنامه فرزندان این خانواده‌ها تا پایان بهمن ماه به دستشان برسد.
سند هویتی ایرانی به مثابه تابعیت رسمی برای همه ما ارزشمندتر است اما همه اذعان داریم که این "سجل" برای خواهران و برادران ایرانی ما که پیش از این بار این محرومیت را به دوش برده‌اند، ارزشی دوچندان دارد.
این میراث "ماندگار"ی است که از دولت دوازدهم به جا ماند و بسیاری را چون باران ۱۴ ساله که دیروز شناسنامه ایرانی گرفت، به شکر ایزد و سپاس‌گزاری از مسئولان وا می‌دارد.