رکود ناشی از شیوع کرونا بر فروش دست‌بافته‌های زنان مازندرانی بویژه فرش و تابلو فرش در کنار گرانی مواد اولیه، معیشت این زنان را که تعدادی از آنها سرپرست خانوار محسوب می‌شوند تحت تاثیر قرار داده است.

مریم جوادی نیا یکی از زنان فرش باف نوشهری گفت که میزان فروش فرش و تابلو فروش در نیمه نخست سال جاری تا ۹۰ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است.

وی که مدیریت یک شرکت تعاونی فرش بافی را بر عهده دارد ، افزود : گرانی مواد اولیه هم سبب شده است تا بیشتر بانوانی که با نصب دار قالی در منزلشان کار می کردند ، دست از کار بکشند و بیکار شوند و به طور کلی ممر درآمدشان را از دست بدهند.

جوادی نیا گفت : در حالی که شرکت تعاونی ما سال گذشته با بیش از ۳۰ بانوی بافنده در روستاهای شهرستان نوشهر برای تولید فرش و تابلو فرش به صورت کارگاهی و یا کار منزل همکاری داشت ، امسال تعدادشان به کمتر از پنج نفر رسیده است و در صورت تداوم وضعیت ممکن است همکاری با همین تعداد هم قطع شود.

وی میانگین درآمد ماهانه هر یک از بانوان را تا پیش از شیوع کرونا بین یک میلیون تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعلام کرد و افزود : خیلی از بانوان به درآمدشان از محل بافتن فرش و تابلو فرش وابسته بودند و اکنون درآمدشان را از دست دادند.

ین وضعیت علاوه بر بروز آسیب به خانواده های کم درآمد، تهدیدی برای از بین رفتن و کمرنگ شدن این هنر دستی خواهد شد.

فاطمه کاووسی یک بانوی بافنده فرش از روستای کلنوی کلاردشت که به گفته خودش نیم قرن سابقه فعالیت در این زمینه دارد، گفت : زنان این منطقه که با نصب دار در منزلشان فرش ، تابلو فرش، قالی، گلیم، جاجیم و سایر بافتنی ها را انجام می دهند ، امسال به خاطر افزایش حدود ۲ برابری قیمت مواد اولیه با مشکل تامین آن مواجه شده و دار را رها کرده اند.

وی افزود : طی یک سال گذشته قیمت نخ چله از کیلوی ۲۰ هزار تومان به ۴۰ هزار تومان رسید ، چله ابریشم از ۷۰۰ هزار تومان به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافت و قیمت یک کیلو پشم نیز از ۱۷ هزار تومان ، ۲۵ هزار شد و عملا قدرت خرید را از بانوان بافنده گرفت.

او ادامه داد : حدود ۲۰ بافنده زن در روستای کلنو در منازلشان دار نصب شده دارند و سال ها فعالیت می کردند ولی اکنون هم به خاطر گرانی مواد اولیه و هم کاهش فروش محصول با مشکل مواجه شده اند و درآمد ماهانه حدود ۲ میلیون تومانی خود را از دست داده اند.

یکی بانوی اداره کننده کارگاه تولید فرش دستبافت در چالوس گفت : حدود ۵۰ بانوی بافنده با نصب دار در منزلشان با کارگاه ما در زمینه تولید فرش ، قالی ، گلیم ، تابلوفرش ، زیرپایی و قلاب بافی همکاری دارند ولی شیوع کرونا که سبب کاهش فروش محصول شد به همراه گرانی مواد اولیه معیشت همه آنها را تحت تاثیر قرار داده است.

فتانه دلفان آذری با اعلام این که نیمی از بانوان همکاری کننده با کارگاه او زنان ۲۰ تا ۵۰ ساله سرپرست خانوار و یا بی سرپرست هستند ، افزود : البته نبود مکان ثابت یا نمایشگاه برای عرضه محصولات تولیدی بانوان از جمله زنان بی سرپرست و سرپرست خانوار همواره یکی از مشکلات در مازندران بود و شیوع کرونا هم نبود چنین مکانی را بیشتر محسوس کرده است.

وی گفت : سال های قبل شرکت در نمایشگاه های فصلی و نمایشگاه بین المللی تهران تا حدودی سبب فروش محصولات تولیدی ما می شد ولی امسال به خاطر شیوع کرونا این نمایشگاه ها را هم از دست دادیم و مشکلات بیشتر شد.

برخی از زنان بافنده مازندرانی از نداشتن پوشش بیمه ای هم به عنوان مشکل خود یاد کردند مانند حوا نجار از بافندگان با سابقه فرش در روستای کشکسرای نوشهر گفت : بر اساس اعلام بیمه تامین اجتماعی بافندگانی بیمه اشان تداوم خواهد داشت که روزانه چهار هزار گره فعالیت داشته باشند و به همین خاطر با اجرای آن بیمه خیلی از زنان بافنده قطع شده است.

وی افزود : با توجه به این که بیشتر زنان بافنده در کنار بافت فرش و تولید محصول ، مسئولیت خانه داری و تربیت فرزندان را نیز برعهده دارند ، عملا سقف در نظر گرفته شده برای فعالیت قالیبافی برایشان محقق نمی شود در نتیجه با مشکل بیمه مواجه شده اند.

فعالیت با حداقل سود

رئیس اتحادیه فرش نوشهر هم با اشاره به رکود حاکم در بازار فرش گفت: در چند سال اخیر با توجه به شرایط تحریم با کاهش فروش فرش مازندران مواجه بودیم که این وضعیت با شیوع کرونا در سال جاری تشدید شد.

علیرضا افسری مهر افزود : با کاهش قدرت خرید مردم، خانواده ها ترجیح می دهند به جای خرید فرش دست بافت، فرش ماشینی که قیمت هر متر مربع آن بین ۷۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان را جایگزین کنند. از سوی دیگر با ۲ برابر شدن قیمت مواد اولیه در یک سال اخیر ، قیمت تمام شده فرش ۶ متری که حداقل هشت ماه زمان برای بافت نیاز دارد باید افزایش یابد ولی امروز با توجه به شرایط بازار، بافندگان فرش مجبور به فروش فرش با کمترین سود هستند تا مشتری داشته باشند.

وی با اشاره به کیفیت فرش و تابلو فرش مازندران افزود: امروز شاهد حضور خریداران عمده فرش از سایر نقاط کشور هستیم که فروش فرش و تابلو فرش به آنها سود مناسبی را نصیب بافندگان نمی کند.

رئیس اتحادیه فرش نوشهر خواستار تامین مواد اولیه با قیمت مناسب و همچنین فراهم کردن بستر های لازم فروش همچون بازار دائمی فروش، تبلیغات مناسب و صادرات شد.

شهرستان ۱۳۰ هزار نفری نوشهر، یک هزار و ۳۷۷ بافنده زن دارای کارت قالی بافی، ۶ کارگاه متمرکز، سه کارگاه غیر متمرکز و یک مجتمع قالی بافی است.

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت ، معدن و تجارت مازندران گفت : با توجه به شرایط کرونایی و عدم برپایی نمایشگاه ها و بازارچه ها در سال جاری شاهد کاهش فروش بافندگان نسبت به سال قبل هستیم ، این در حالی است که اجرای تحریم های ظالمانه در چند سال گذشته نیز بر روند فروش و صادرات فرش تاثیر قابل ملاحظه ای گذاشته است و در حال حاضر فروش این محصولات بیشتر در بازار داخلی مد نظر است.

ابراهیم یعقوبی یکی از دغدغه ها در این حوزه را نبود بازار و یا نمایشگاه دائمی فرش برای عرضه مستقیم محصولات فرشبافان اعلام کرد و افزود : امسال کارگروه فرش استان پیگیر اختصاص مکانی از سوی شهرداری ها در پارک ها، اماکن عمومی برای فروش مستقیم محصولات فرشبافان زن است.

وی خاطرنشان کرد : تخصیص مکان دائمی فروش از سوی شهرداری ها در چندین شهر همچون ساری در حال اجرایی شدن می باشد و در سایر شهرها نیز با جدیت دنبال فراهم کردن این مکان می باشیم.

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت ، معدن و تجارت مازندران از بیمه شدن تمامی قالیبافان فاقد بیمه به صورت یک سال رایگان خبر داد و اظهار داشت : با توجه به تفاهم با بیمه عشایری و روستایی ، یک سال سهم بیمه کارفرما و کارگر به بیمه از سوی دولت پرداخت خواهد شد.

وی افزود : از سوی دیگر نیز با پی گیرهای صورت گرفته از سوی کارگروه فرش استان و مساعدت بیمه تامین اجتماعی در شرایط کرونایی ، قرار شد بیمه فرشبافانی که بیمه تامین اجتماعی هستند همچنان حفظ شود. 

یعقوبی با اشاره به گرانی مواد اولیه فرش بافان گفت: در راستای حمایت از فعالان این قشر برای خرید مواد اولیه تسهیلاتی به هشت تعاونی قالی بافان موجود در سطح استان پرداخت خواهد شد.

قالیبافی ۴۳ هزار زن مازندرانی 

کارشناس فرش دست بافت سازمان صنعت معدن و تجارت مازندران هم از فعالیت ۴۳ هزار و ۵۰۰ نفر در زمینه قالیبافی در استان خبر داد و گفت که حدود ۹۰ درصد قالیبافان استان را زنان تشکیل می دهند که در یکصد کارگاه غیر متمرکز و ۶۰ کارگاه متمرکز و چهار مجتمع قالیبافی فعالیت دارند.

محمد حسین احمدی افزود : ۲۲ هزار نفر از قالیبافان استان تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار دارند و بیمه ۱۲ هزار نفر نیز که زیر پوشش تامین اجتماعی بودند در چند سال اخیر قطع شده است. 

وی گفت که در حال حاضر یکهزار بانوی بافنده فرش در استان متقاضی تسهیلات هستند که برای تحقق خواسته اشان ۱۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است .

احمدی افزود : امسال با توجه به محدودیت های منابع مالی یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای پرداخت تسهیلات پنج ساله با سود چهار درصدی برای ۴۰ کارگاه در نظر گرفته شده است که در حال معرفی و تکمیل مراحل دریافت تسهیلات قرار دارند.

وی ادامه داد : در ۲ سال گذشته ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات کم بهره در استان به بافندگان فرش و دارندگان کارگاه‌های قالیبافی پرداخت شد.

احمدی سرانه بافت فرش در مازندران را یک هزار و ۵۰۰ متر مربع اعلام کرد و گفت : در حال حاضر ۶۵ درصد بافته های فرشی استان را با توجه به شرایط بازار تابلو فرش تشکیل می دهد و ۳۵ درصد بقیه نیز فرش های ۱۰ متری به بالا است.