مطالعه‌ای که سال گذشته در پنج استان کشور انجام شد، نشان داد ایران جزو کشور‌هایی است که دارای بیشترین آمار مبتلایان به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا تنبلی تخمدان است، طوری که آمار زنان ۱۵ تا ۴۵ ساله مبتلا به این بیماری در کشور حدود ۱۵ درصد است. جالب آن که عمده‌ترین نشانه این بیماری که با اختلال عملکرد جنسی و مشکلات ناباروری در خانم‌ها نیز همراه است، اختلال پرمویی ایدیوپاتیک (پرمویی با علت نامعلوم) است.
در واقع تنبلی تخمدان خود را با رویش مو‌های زائد مردانه در دختران و زنان نشان می‌دهد؛ بدون آن که اختلال عملکردی در غده فوق‌کلیوی یا تخمدان آنان وجود داشته باشد. به بیان دیگر، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یکی از بیماری‌های با شیوع بالا در زنان ایرانی است که علائم آن از دوران نوجوانی بروز می‌کند. در ارتباط با این موضوع پای صحبت دکتر صدیقه حسینی، متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ ناباروری و IVF و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشسته‌ایم.
تنبلی تخمدان اصطلاحی است که به‌صورت عامیانه استفاده می‌شود، ولی معنای علمی آن سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است که در آن مجموعه علائمی باعث این شرایط می‌شود. عدم تخمک‌گذاری به دلیل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یکی از بیماری‌های با شیوع بالا در زنان ایرانی است که علائم آن از دوران نوجوانی می‌تواند بروز کند و در صورتی که مورد توجه و پیگیری قرار نگیرد، می‌تواند باعث ناباروری در سنین تولید مثل شود.
ارثیه‌ای به نام تنبلی تخمدان
به گفته دکتر حسینی، در ایجاد سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، بی‌نظمی در ترشح یک‌سری از هورمون‌های موثر برعملکرد تخمدان و همچنین تا اندازه‌ای زمینه خانوادگی نقش دارد.
قاعدگی‌های نامنظم را جدی بگیرید
دکتر حسینی درباره علائم و نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در دختران جوان می‌گوید: بیشتر مبتلایان به این سندرم از چرخه‌های قاعدگی نامنظم به صورت فواصل بیش از ۳۵ روز شکایت دارند. علاوه بر این علائم افزایش هورمون اندروژن در بدن با بروز آکنه، پرمویی و ریزش موی مردانه در مبتلایان به این سندرم بروز می‌کند.
این متخصص تاکید می‌کند: شواهد سونوگرافی نیز در مبتلایان وجود تخمدان پلی‌کیستیک را تایید می‌کند، با این حال در صورت وجود دو علامت از علائم مذکور، این سندرم تشخیص داده می‌شود. بعضی اوقات این نشانه‌ها و علائم در بیمار مورد توجه قرار نمی‌گیرد و فرد مبتلا به این سندرم دچار افزایش وزن شده و چرخه معیوبی در او ایجاد می‌شود که منتهی به دوره‌های نامنظم قاعدگی شده و این روند ادامه می‌یابد.
دیابت، سوار بر تنبلی تخمدان!
یکی از اختلالاتی که در این بیماری ایجاد می‌شود مقاومت به انسولین است که این مشکل علاوه بر ایجاد دیابت، خود روند علائم سندرم را تشدید می‌کند، از طرفی چاقی در این افراد هم می‌تواند علت و هم معلول آن باشد که جزو فاکتور‌های خطر افزایش فشار خون هم تلقی می‌شود.
دور سیگار و قلیان را خط بکشید
مصرف سیگار و قلیان نیز در افزایش علائم بیماری تاثیرگذار است. مطالعات نشان داده استفاده از سیگار و قلیان در دختران به مرور زمان اثرات توکسیک روی تخمدان داشته و باعث نارسایی‌های زودرس تخمدان در دختران نوجوان می‌شود و اثرات منفی به همراه دارد.
ضرورت کاهش وزن
اولین درمان مبتلایان به تنبلی تخمدان، کاهش وزن در حدود ۵ تا ۱۰ درصد است که با این کاهش وزن طیفی از علائم و مشکلات این افراد کنترل می‌شود.
دکتر حسینی با بیان این مطالب عنوان می‌کند: در صورت اختلال قند خون و چاقی همزمان، این کاهش وزن بر روند کنترل قند این افراد نیز اثر مثبت دارد. از سوی دیگر، استفاده از یک سری مکمل و دارو‌هایی که تجویز متخصص باشد در کنار رژیم غذایی در بهبود علائم موثر است.از طرفی در صورت کمبود ویتامین D استفاده از مکمل‌های آن و استفاده از میوه و سبزیجات به‌شدت توصیه می‌شود. ناگفته نماند که بهتر است مبتلایان سه‌بار در هفته و به مدت نیم ساعت ورزش هوازی داشته باشند.
اهمیت تغذیه سالم در مبتلایان به تنبلی تخمدان
استادیار گروه زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اصلاح سبک زندگی را از روش‌های درمان این بیماری دانسته و اضافه می‌کند: متاسفانه مصرف رژیم غذایی پرچرب و استفاده از فست‌فود‌ها توسط دختران نوجوان می‌تواند روند چاقی را در مبتلایان به این سندرم افزایش داده و باعث تشدید سندرم پلی‌کیستیک شود؛ لذا به بیماران توصیه می‌شود رژیم غذایی خود را اصلاح کرده و غذا‌های سالم مصرف کنند. با توجه به چاقی و زمینه دیابت، رژیم غذایی کم کربوهیدرات و کم‌چربی به مبتلایان توصیه می‌شود.
بهداشت نیوز