هشتم مارس که به نام روز همبستگی با زنان جهان نامگذاری شده است، روزی است که زنان جهان بدون توجه به گرایشات مختلف فکری، عقیدتی، نژادی و... به یادآوری موفقیتها و دستاوردهایشان میپردازند.
این تاریخ توسط مدیر کل یونسکو، ایرینا بوکوا در سال 1977 اعلام شد و علت این نامگذاری تظاهرات گسترده زنان در اروپا برای رعایت تساوی حقوق زن و مرد بود؛ این تساوی حقوق شامل تمام زمینهها مانند موارد علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. زنان در سراسر جهان در عرصههای مختلفی درخشیدهاند و با کارهای بزرگی که انجام میدهند، به تکامل و پیشرفت بشر کمک عظیمی کرده و میکنند. در ادامه به معرفی هفت نفر از زنان دنیا که به عنوان نخستینها شناخته میشوند، میپردازیم.
نخستین زن فضانورد
«والنتینا ترشکوا» به عنوان نخستین زنی که به فضا سفر کرد، شهرت جهانی دارد. یکی از نکات مهم این شهرت جهانی این است که والنتینا سفر و ماموریت فضایی خود را به تنهایی تجربه کرد، این در صورتی است که زنان فضانورد پس از او در قالب تیمهای فضانوردی به ماموریتهای فضایی فرستاده میشوند.
ترشکوا از بین 400 نامزد برای انجام سفر فضایی در 16 ژوئن سال 1963 انتخاب شد، او با فضاپیمای وستوک 6 و نزدیک به سه روز در فضا قرار گرفت. در طی این مدت او آزمایشهای پزشکی زیادی را انجام داد تا تاثیرات فضا بر روی زنان مورد بررسی قرار گیرد.
والنتینا پس از اتمام سفرش، در سال 1977 دکترای علوم مهندسی را اخذ کرد و تاکنون نزدیک به 50 اثر علمی تالیف کرده است. البته ترشکوا زمانی که از بین 400 نامزد برای انجام ماموریت انتخاب شد لقب « قهرمان اتحاد جماهیر شوروی» را نیز از هیات رییسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی دریافت کرد.
والنتینا ترشکوا پس از شهرت و محبوبیت در روسیه، در فعالیتهای اجتماعی زیادی شرکت دارد و از سال 1994 به عنوان رییس مرکز بینالمللی همکاریهای علمی و فرهنگی روسیه مشغول به کار است؛ ترشکوا نشانهای زیادی دریافت کرده و همچنین یکی از حفرههای کره ماه نیز به نام او نامگذاری شده است.
نخستین دریاسالار زن
«آرتمیس» زن دریانورد ایرانی بود که در زمان هخامنشی دستور دریاسالاری خود را از خشایارشاه پذیرفت. او نخستین زنی است که در تاریخ دریانوردی دنیا در رتبه فرماندهی دریایی قرار دارد.
آرتمیس در نبرد دریایی که میان ایران و یونان شکل گرفته بود با شجاعت فراوان توانست قسمتی از نیروی دریایی ایران که در معرض خطر قرار داشتند را از نابودی نجات دهد، خشایار شاه در همان زمان به دلیل دلاوریهای آرتمیس مقام دریاسالاری را به او اعطا کرد.
شخصیت آرتمیس بسیار محبوب ملکشاه سلجوقی، جلالالدین خوارزمشاه و شاه عباس بود؛ هردوت نیز در کتاب خود از دلاوریهای آرتمیس نوشته و در مورد او ابراز کرده است که « هیچ کدام از فرماندهان ایران مانند آرتمیس برای خشایار شاه مفید نبوده و مشاورههای با ارزشی به او ارائه ندادهاند».
نخستین چترباز زن
اولین زن چترباز دنیا «جورجیا آنا تامسون» نام دارد که در 20 سالگی موفق شد از یک هواپیما با چتر نجات به پایین بپرد.
این پرواز در 21 ژوئن سال 1814 بر فراز آسمان لسآنجلس انجام شد و جورجیا تامسون توانست نام خود را در تاریخ آمریکا به عنوان اولین زن چتر باز به ثبت برساند.
جورجیا به دلیل قد کوتاه و وزن کمی که داشت به نام «تاینی» شهرت پیدا کرد، او ابتدا با نام تامسون شناخته میشد اما پس از آن که چارلز برادویک چترباز او را به فرزند خواندگی پذیرفت با نام «برادویک» شناخته شد.
جورجیا پس از هزار و 100 پرش از هواپیما در سال 1978 در کالیفرنیا درگذشت و بزرگراهی در ایالت کارولینای شمالی که محل تولدش نیز بود به نام او نامگذاری شد.
نخستین ستارهشناس زن ایران
«آلنوش طریان» به دلیل پایهگذاری رشته اخترفیزیک ستارگان در دانشگاههای ایران به عنوان «مادر ستارهشناسی نوین ایران» شناخته میشود. طریان در 33 سالگی برای تحصیل در رشته فیزیک اتمسفر وارد دانشگاه سوربن شد.
طریان در این دانشگاه با دختر ماری کوری در آزمایشگاه همکاری میکرد و پس از اتمام تحصیلش پیشنهاد تدریس در دانشگاه سوربن را رد کرد و به ایران بازگشت و به عنوان دانشیار «فیزیک رشته ترمودینامیت» دانشگاه تهران استخدام شد.
در سال 1345 طریان درخواست راهاندازی رصدخانه خورشیدی را داد و این رصدخانه با نظارت خود او افتتاح شد؛ در سال 1348 به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران رسید و رصدخانه فیزیک خورشیدی کار خود را آغاز کرد.
نخستین زن برنده جایزه نوبل
بیشک نام «ماری کوری» به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان در یاد افراد حک شده است. ماریا اسکلودوسکا فیزیکدان و شیمیدان فرانسوی- لهستانی بود که از ازدواج با پیر کوری با نام «مادام کوری» شناخته شد.
مادام کوری نخستین زنی بود که جایزه نوبل دریافت کرد، او همچنین تنها دانشمندی است که جایزه علمی نوبل را در دو رشته فیزیک و شیمی دریافت کرده است. کوری علاوه بر تحقیق و فعالیت در دو رشته فیزیک و شیمی، رشته رادیولوژی را بنیان نهاد.
زمان اعلام نتایج جایزه نوبل نام ماری کوری ابتدا در لیست قرار نداشت؛ چراکه تا آن زمان هیچ زنی جایزه نوبل را به دست نیاورده بود. با اینکه کمیته جایزه نوبل تمایلی به ارائه جایزه ماری کوری نداشت، پیر کوری با اطلاع از وضعیت از کمیته درخواست کرد تا از همسرش تقدیر کنند.
نخستین پادشاه زن جهان
پوراندخت یا بوراندخت دختر خسرو پرویز و نخستین پادشاه زن دنیا است که در سال 629 میلادی در جشنی باشکوه در حضور بزرگان کشور بر تخت سلطنت ساسانیان نشست.
گفته میشود پورانداخت پس از کشته شدن تمام برادرانش توسط یکی از آنها تنها گزینه سلطنت پس از پدرش بود، به همین دلیل پورانداخت بیستوهشتمین پادشاه ساسانیان و نخستین پادشاه زن ایران نام گرفت.
پورانداخت در دو دوره کوتاه پادشاهی خود تلاش کرد آشفتگی ساسانیان پس از خونریزیهای فراوان و رابطه ایران و روم را که توسط پدرش آشفته شده بود، سرو سامان بخشد. اما تاریخ حاکی از آن است که پورانداخت نتوانست ثمره آثار تصمیماتی که برای ایران گرفته بود را ببیند؛ فردوسی و برخی از مورخان مرگ طبیعی را پایان پادشاهی پورانداخت نقل کردهاند.
نخستین زن شرکتکننده در مسابقات فرمول یک
اولین زن رقابتکننده در تاریخ فرمول یک «ماریا ترسا د فیلیپس» نام دارد که در ناپل ایتالیا متولد شده بود، او اولین زنی بود که در مسابقات گرند پری قهرمانی جهان فرمول یک شرکت کرد و مسابقه داد. او در سال 1954 پس از دریافت مقام دوم در مسابقات قهرمانی ایتالیا به عنوان راننده مازراتی استخدام شد.
انگیزه فیلیپس برای شرکت در مسابقات فرمول یک و اتومبیلرانی این بود که برادرانش به او گفته بودند توانایی رانندگی سریع را ندارد، پس از این حرف فیلیپس در مسابقات فیات 500 شرکت کرده و پیروز مسابقه شد.
در سال 1958 پس از سالها تلاش، فیلیپس به مسابقات فرمول یک راه یافت و در سال 1959 پس از مرگ یکی از هم تیمیهایش کلاه ایمنی خود را زمین گذاشت. او در سال 1979 به باشگاه بینالمللی رانندگان بازنشسته فرمول یک پیوست و در سال 1997 نایب رییس این باشگاه شد.
فیلیپس تا مدتها به عنوان تنها زن شرکتکننده در رقابتهای گرندپری شناخته میشد تا اینکه حدود 15 سال بعد للا لومباردی، مسابقه فرمول یک را به عنوان یک زن از ابتدا آغاز کرد.