به نظر می‌رسد مغز مادران به طور متوسط بین پنج تا شش ماه جوان‌تر از مغز همسالانشان است که فرزندی ندارند.
تجزیه و تحلیل تصاویر پیشرفته‌ی مغزی، محققان را قادر می‌سازد تا سن مغز را با دقت بالایی محاسبه کنند. این فناوری می‌تواند اطلاعاتی در مورد وضعیت و سلامت مغز ارائه دهد.

تفاوت‌های مغزی زمانی مشخص شد که محققان ساختار مغز بیش از 12000 زن انگلیسی بین 40 تا 70 سال سن را بر اساس تصاویر موجود در بیوبانک بررسی کردند.

تولد بیشتر، اثر بیشتر

به نظر می‌رسد مغز مادران در مقایسه با زنانی که زایمان نکرده‌اند، کمتر مستعد پیر شدن است.
Ann-Marie G. de Lange، دارای مدرک فوق دکترا در دانشگاه آکسفورد و گروه روانشناسی دانشگاه اسلو که یکی از محققان این مطالعه است، می‌گوید: "این تأثیر مثبت با افزایش تعداد کودکان افزایش می‌یابد."
البته این اثر برای زنانی که بیش از چهار فرزند به دنیا آورده‌اند کمی افت می‌کند. این امر می‌تواند به این دلیل باشد که نمونه زنانی که بیش از چهار فرزند دارند کوچک‌تر است، یا به این دلیل باشد که برخی از این زنان متعلق به جمعیتی خاص هستند.

این اثرات مفید، کوتاه مدت نیست

با توجه به تحقیقات به نظر می‌رسد که بارداری باعث تقویت مغز می‌شود و احتمالاً تأثیر آن فقط کوتاه‌مدت نیست.
Lars Tjelta Westlye، یکی دیگر از محققان این تحقیق که عضو گروه تحقیقات بالینی علوم اعصاب در گروه روانشناسی است می‌گوید: "ما تا 30 سال بعد از این که این زنان بچه‌دار شدند هم این اثرات را می‌بینیم. این نشان می‌دهد که این امر اثرات طولانی‌مدتی دارد."

مطالعه‌ای هیجان‌انگیز

Erik Taubøll، استاد عصب‌شناسی، این مطالعه را بسیار هیجان‌انگیز می‌داند. او که در بخش پزشکی بالینی گروه روانشناسی دانشگاه اسلو کار می‌کند می‌گوید: "این مطالعه نشان می‌دهد که مغز چقدر قابل تغییر و تحول است و چگونه می‌تواند در طول زندگی تحت تأثیر قرار گیرد و نکته جدید و جالب اینجاست که تغییرات ناشی از بارداری، بعدها باعث ایجاد تغییرات دائمی در زندگی فرد می‌شود."
انعطاف‌پذیر بودن مغز به توانایی مغز برای یادگیری، تغییر و سازمان‌دهی مجدد خود در طول زندگی اشاره دارد.
استاد عصب‌شناسی دانشگاه اسلو می‌گوید: "ما می‌دانیم که هورمون‌های جنسی برای رشد اولیه مغز بسیار مهم هستند".
همچنین به خوبی مشخص شده است که نوسانات هورمونی مانند آنچه در چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد به طور پویا بر مغز اثر می‌گذارد.

تغییر سیستم ایمنی بدن

به گفته‌ی وستلی، اثر فرزندآوری در حد متوسطی بود، اما این همان چیزی است که محققان انتظار داشتند. وی می‌گوید: "فرزندآوری فقط یکی از عوامل زیادی است که می‌تواند بر پیری مغز تأثیر بگذارد."
تعدادی از تغییرات بیولوژیکی و روانی مادر در دوران بارداری و زایمان اتفاق می‌افتد. به نظر می‌رسد تغییرات هورمونی و ایمنی هر دو در تغییرات مغزی که در دوران بارداری و بعد از زایمان اتفاق می‌افتد دخیل هستند.
چندین مطالعه روی حیوانات نیز اثرات مثبت بارداری را نشان می‌دهد. یک مطالعه در سال 2016، که در ژورنال Nature Neuroscience به چاپ رسیده است، تغییرات مغزی را نشان می‌دهد که از زمان قبل از بارداری تا زایمان اندازه‌گیری می‌شود.
این تغییرات مغزی مربوط به دلبستگی مادر به کودک بود. درجات بیشتری از تغییرات مغز با دلبستگی قوی‌تر همراه بود و این تغییرات تا دو سال به طول انجامید.

تغییرات ضعیف‌تر در پدران

محققان در این مطالعه تحقیق نکرده‌اند که آیا تغییرات مشابه در مادرانی که کودکی را به فرزندخواندگی قبول کرده‌اند هم اتفاق می‌افتد یا خیر.
de Lange معتقد است که این می‌تواند یک سؤال جالب برای تحقیقات بعدی باشد.
برخی مطالعات نشان می‌دهد که ممکن است در مغز پدران نیز تغییراتی ایجاد شود.
de Lange می‌گوید: "اما این تغییرات معمولاً دارای طبیعتی متفاوت هستند و به همان اندازه قوی نیستند که در زنانی که زایمان می‌کنند دیده می‌شود."

فرزند داشتن تصادفی نیست!

این مطالعه یک کارآزمایی تصادفی نبود، به این معنی که محققان لزوماً نمی‌توانند علت و تأثیر هرگونه تغییر را تعیین کنند.
وستلی می‌گوید: "شناخت محدودیت‌های طراحی مطالعه بسیار مهم است. ما تا آنجا که ممکن است بیماری‌های جسمی و روحی و همچنین قومیت‌ها، سطح تحصیلات و ژنتیک را کنترل کردیم؛ با این حال، سایر عوامل را نباید نادیده گرفت.
وی گفت: "فرزند داشتن یا نداشتن تصادفی نیست. به همین دلیل، کارآزمایی‌های تصادفی و کنترل شده برای انجام چنین شرایطی بسیار دشوار است. "
این یکی از دلایلی است که گروه تحقیق قصد دارد یک مطالعه را در اسلو شروع کند، جایی که آن‌ها زنان را قبل و در طول بارداری و برای مدت زمانی بعد از تولد دنبال می‌کنند.

انعطاف‌پذیری می‌تواند باعث آسیب‌پذیری هم بشود

وستلی اظهار داشت: اگر چه افزایش انعطاف‌پذیری و تغییر در بسیاری از زمینه‌ها می‌تواند مثبت باشد، اما همیشه این‌گونه نیست.
وی گفت: "افزایش انعطاف‌پذیری همچنین می‌تواند باعث آسیب‌پذیری در برابر فشارهای محیطی مانند تغییر میزان و کیفیت خواب و روابط اجتماعی شود."
در برخی از مادران، این فشارها همراه با تغییرات بیولوژیکی می‌تواند خطر بروز مشکلات سلامت روان را افزایش دهد.
به عنوان مثال، این مشکلات می‌تواند موجب افزایش احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان شود که حداقل 10 تا 15 درصد مادران را درگیر می‌کند و در موارد نادر می‌تواند به عنوان روان‌پریشی پس از زایمان مطرح شود.

به نظر می‌رسد مغز مادران به طور متوسط بین پنج تا شش ماه جوان‌تر از مغز همسالانشان است که فرزندی ندارند

وستلی می‌گوید: "مهم است که دلایل مشکلات بهداشت روانی مرتبط با تولد را درک کنیم تا از بروز آن‌ها جلوگیری کنیم و بتوانیم درمان مؤثری را در دوران بارداری و بعد از آن انجام دهیم."
در این رابطه محققان اکنون در حال شروع تحقیقی در مورد زنان باردار هستند، بدین ترتیب که آن‌ها قبل از شروع بارداری و در طول بارداری بر روی زنان آزمایشات MRI را انجام می‌دهند و سپس اندکی پس از تولد و همچنین چند سال بعد، از مغز عکس‌های جدید می‌گیرند.
وستلی گفت: "این به ما این امکان را می‌دهد تا اثرات کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت بارداری بر روی مغز و سلامت روان مادر را بررسی کنیم. این مطالعه به احتمال زیاد اطلاعات جدیدی را در مورد عوامل خطر و دلایل مشکلات سلامت روان مرتبط با تولد ارائه می‌دهد. "
این تحقیق در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences به چاپ رسیده است.

منبع:تبیان