بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، ۸۹۶ مرگ بر اثر مشکلات مربوط به بارداری و زایمان در ایران ثبت شده است. این درحالی است که در هر صد هزار بارداری و زایمان ۱۹ مادر جان خود را از دست می‌دهند. همچنین روزانه 830 نفر در جهان بر اثر مشکلات مربوط به بارداری و زایمان می میرند.
باید دانست مشکلات قابل پیشگیری هستند اما نبودن آموزش و نداشتن آگاهی، کمبود امکانات و نیروی متخصص و فرهنگ بارداری و زایمان دلایل اصلی این مرگ و میر هاست. همچنین خون ریزی های پس از زایمان، عفونت‌ها، فشار خون بالا از مهمترین این دلایل است.
اولین چالش در زایمان انتخاب نوع زایمان است؛طبیعی یا سزارین
با توجه به رواج زایمان سزارین در ایران در دو دهه اخیر، سیاست‌گذاری‌های دولت در جهت کاهش عمل سزارین بوده است. سازمان بهداشت جهانی با توجه به مزایای زایمان طبیعی نرخ ایده‌آل سزارین را ۱۰ تا ۱۵ درصد اعلام کرده است. یعنی براساس نظر این سازمان ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان به زایمان سزارین نیاز پزشکی دارند و هر قدر این رقم بیشتر باشد نشان از انجام سزارین های غیرضروری دارد.
در این میان کشورهایی چون دومینیکن با ۵۸% ، برزیل با ۵۵%، مصر با ۵۵%، ترکیه با ۵۳%، ونزوئلا با ۵۲%، شیلی با ۴۵%، اروگوئه با ۴۴%، ایران با ۴۴%، اکوادور با ۴۳% ، به ترتیب ده کشوری هستند که بیشترین آمار عمل سزارین را دارند. در این میان هلند با ۱۵%، سوئد با ۱۶%، فرانسه با ۲۳% و اسپانیا با ۲۵% به ترتیب کمترین میزان عمل سزارین را در بین زنان کشورهای جهان دارند.
ناگفته نماند که طی دو دهه گذشته نرخ عمل سزارین در کشورهای دنیا افزایش پیدا کرده است. بنا بر طرح تحول سلامت در ایران عمل سزارین خودخواسته (بدون دلیل پزشکی) با توجه به شرایطی در بیمارستان‌های خصوصی امکان‌پذیر بود؛ این شرایط شامل :1- تائیدیه دکتر روانشناس مبنی بر داشتن فوبیای زایمان 2- تاییدیه شرکت در کلاس‌های آمادگی زایمان حداقل ۴ تا ۵ جلسه 3- برائت نامه مبنی بر آگاهی نسبت به عدم عوارض عمل جراحی زایمان و سلب امکان شکایت پس از عمل بر اساس نداشتن اطلاعات کافی.
با وجود این 3 گزینه افراد می‌توانستند در بیمارستان‌های خصوصی عمل جراحی سزارین را انجام دهند و بیمه هزینه‌ها را تقبل می‌کرد اما از بهمن امسال هیچ کدام از این شرایط مورد نیاز نیست و انجام عمل سزارین در بیمارستان های خصوصی ممکن است اما بیمه هزینه را تقبل نمی کند.
فوبیای بارداری چیست؟
فوبیای بارداری و زایمان توکوفوبیا نام دارد. تحقیقات، نرخی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد را برای توکوفوبیا اعلام کرده است اما تحقیقاتی هم وجود دارد که نرخ بالای ۲۵ درصد را شایع می دانند.
توکوفوبیا دو حالت اولیه و ثانویه دارد؛ در حالت اول به فوبیای زنانی که هرگز تجربه بارداری را نداشته اند و در حالت دوم افرادی که تجربه بارداری و زایمان ناخوشایند را پشت سر گذاشته اند، نسبت داده می شود.
به نظر می‌رسد بخشی از تفاوت‌ها در نرخ عمل سزارین بین کشورها و طریقه مواجه و درمان توکوفوبیا است. در واقع هر کشوری توکوفوبیا را بیشتر به رسمیت بشناسد و امکانات و حمایت مناسب را در اختیار افراد قرار دهد، نرخ سزارین در آن کشور کاهش پیدا می‌کند.