سال‌هاست در حوزه فناوری زنان فرصت حضور و فعالیت کمتری داشته‌اند و هوش مصنوعی نیز هم از این روند مستثنی نیست. با این حال اما این حضور کم ناشی از تبعیض‌ها، به هیچ‌وجه بازتابی از میزان علاقه آنها به فناوری و اشتیاق‌شان به استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی مولد نیست.
گواه این مدعا نتایج تحقیقی است که به تازگی توسط بنیاد Women Go Tech انجام شده و نشان می‌دهد که ۶۸ درصد از زنان حداقل از یک ابزار هوش مصنوعی استفاده کرده‌اند و اولویت اول آنها هم چت‌بات چت جی‌پی‌تی بوده است. ۶۱ درصد زنان شرکت‌کننده در این تحقیق هم اعلام کردند که تصمیم دارند درباره ابزارها و برنامه‌های هوش مصنوعی بیشتر یاد بگیرند و آموزش ببینند. این تحقیق مبتنی بر نظرسنجی نشان داد که با این وجود زنان در ابتدا همچنان به خاطر ناامنی‌های ناشی از تعصبات قدیمی و تبعیض‌ها و البته نگرانی از حریم خصوصی داده‌هایشان و احتمالا سوءاستفاده از آنها، کمی تردید دارند. بنیاد Women Go Tech که ماموریت خود را هدایت زنان به سمت مشاغل صنعت تکنولوژی تعریف کرده است، در گزارشی یافته‌های این تحقیق را ارائه داده. بر اساس این گزارش، زنان عموما علاقه زیادی به هوش مصنوعی و کاربردهای بالقوه آن دارند، اما اغلب برای تعامل عمیق با ابزارهای هوش مصنوعی تردید دارند. ماهیت فنی هوش مصنوعی و کلیشه‌های جنسیتی رایج ممکن است باعث شود بسیاری از زنان نسبت به توانایی خود در استفاده موثر و درک ابزارهای هوش مصنوعی، اعتماد به نفس کمتری داشته باشند. این عدم اعتماد به نفس مانع مهمی است که جلوی درگیر شدن کامل آنها با این تکنولوژی را می‌گیرد.
تداوم تبعیض و تعصب در حوزه تکنولوژی
این نظرسنجی توسط بنیاد Google.org - که در زمینه ارائه راهکارهای گوگل برای حل بزرگ‌ترین چالش‌های انسانی فعالیت می‌کند- و سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) ارائه شده است، از پنج هزار و ۴۰۰ پاسخ‌دهنده از ۱۳کشور اروپایی نظرسنجی شده است. زنان به چهار دسته تقسیم شدند که عبارتند از: علاقه‌مندان به مشاغل تکنولوژی(۳۱ درصد)، کسانی که علاقه‌مند به مشاغل تکنولوژی نیستند(۳۰ درصد)، کسانی که بیش از دو سال در حوزه تکنولوژی کار کرده‌اند(۲۷ درصد) و کسانی که کمتر از دو سال در این حوزه کار کرده‌اند(۱۲ درصد). از میان فعالان مشتاق حوزه تکنولوژی، ۷۷ درصد به هوش مصنوعی علاقه‌مند بودند، در حالی که ۶۴.۶ درصد از تازه‌کاران بخش تکنولوژی و ۶۳.۹ درصد از افراد مستعد و باتجربه گفتند که می‌خواهند در مورد تکنولوژی هوش مصنوعی آموزش ببینند. آنهایی که تکنولوژی هوش مصنوعی را فراتر از چت جی‌پی‌تی تجربه کرده بودند، ابزارهایی مانند کدکس اوپن ای‌آی، بارد یا جمینای و جی‌پی‌تی ۴ را امتحان کردند. محبوب‌ترین موارد استفاده ابزارهای هوش مصنوعی برای شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی شامل ترجمه، پیمایش یا سفر و جست‌وجو برای پاسخ بود.
با این حال یک‌چهارم شرکت‌کنندگان - در هر دو گروه استعدادهای جدید و باتجربه- گزارش دادند که با مهارت‌های فنی خود کاملا احساس راحتی نمی‌کنند. این گزارش تاکید می‌کند: «اینکه متخصصان مهارت‌های تکنولوژیک عمومی خود را دست‌کم بگیرند، سخت است؛ بنابراین مهم است که در نظر بگیریم چگونه عواملی مانند اعتماد به نفس پایین، عدم تشویق یا دسترسی به آموزش، ممکن است بر عزت نفس افراد تاثیر بگذارد.» این گزارش همچنین نشان می‌دهد که زنان غالبا توانایی‌های خود را به‌دلیل کلیشه‌های فراگیر و انتظارات اجتماعی دست‌کم می‌گیرند که این موضوع می‌تواند باعث کناره‌گیری آنها از حوزه تکنولوژی شده و موجب فقدان نمایندگی زنان در این حوزه و تداوم تبعیض و تعصبات بشود. علاوه بر این‌ها، بسیاری از زنان سندرم ایمپاستر را تجربه می‌کنند که در آن با وجود داشتن مهارت‌ها و صلاحیت‌های لازم و کافی احساس موفقیت نمی‌کنند و معتقدند که به نقش‌های خود تعلق ندارند.
آنا پریشاکروسنو، مدیر ارشد استراتژی بنیاد زنان برای حفظ اخلاق در هوش مصنوعی از زیرمجموعه‌های یونسکو می‌گوید: «ما مهندسان و ریاضی‌دانان شگفت‌انگیزی در میان زنان داریم. ما باید این الگوها را برجسته کنیم. باید در مورد اثر ماتیلدا (نوعی سوگیری جنسیتی مانند زمانی که کار دانشمندان زن به مردان نسبت داده می‌شود) صحبت کنیم. باید مطمئن شویم که افراد جامعه متوجه می‌شوند که شما می‌توانید در هر سنی در حوزه تکنولوژی آغاز به کار کنید.»
در واقع ۲۸ درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی اخیر اعلام کردند که تبعیض را تجربه کرده‌اند و ۳۲ درصد نگران بودند که ممکن است در آینده آن را تجربه کنند. با این حال به طرز متناقضی، ۴۶.۵ درصد از شرکت‌کنندگان این نظرسنجی به‌شدت موافق بودند که تکنولوژی‌های هوش مصنوعی برای کاربرانی با دیدگاه‌های مختلف طراحی شده‌اند. این کاملا برخلاف نظر کارشناسانی است که معتقدند زنان در فرآیند توسعه و آموزش مجموعه داده‌ها در هوش مصنوعی به‌طور قابل‌توجهی کمتر حضور دارند و این دیدگاه می‌تواند منجر به تبعیض و سوگیری در حوزه هوش مصنوعی شود. این گزارش تاکید می‌کند که این رویکرد می‌تواند منجر به فقدان الگو، فرصت‌های مربیگری و ایجاد چرخه محرومیت مستمر شود. لیلی کووسک، مدیرعامل انجمن آی‌تی استونی می‌گوید: «فکر می‌کنم مهم است که زنان در این زمینه از یکدیگر حمایت کنند. آنها ممکن است در یک شرکت تنها باشند، اما به‌طور کلی در این زمینه آنها تنها نیستند.»
سیاستگذاری مبهم شرکت‌ها
بسیاری از سازمان‌ها برای پیاده‌سازی ابزارهای هوش مصنوعی عجله دارند، اما هنوز سیاست‌های روشنی در مورد این تکنولوژی بنا نکرده‌اند. در همین راستا و بر اساس نظرسنجی و تحقیق اخیر، ۳۰درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کردند که از سیاست کارفرمای خود اطمینان ندارند و تنها ۸ درصد گفتند که راهنمایی‌هایی در مورد نحوه استفاده از هوش مصنوعی در محل کار خود دریافت کرده‌اند. جای تعجبی نیست که برخلاف این، سیاست‌های کارفرمایی که استفاده از هوش مصنوعی و راهنمایی در این راستا را مجاز می‌داند، ارتباط مستقیمی با بیشترین میزان استفاده(۶۹.۴ درصد) دارد.
عوامل دیگری که شرکت‌کنندگان این نظرسنجی را از استفاده از هوش مصنوعی باز می‌‌دارد، عدم درک روشن در مورد نحوه عملکرد این تکنولوژی و نگرانی نسبت به حفظ حریم خصوصی داده‌ها و استفاده اخلاقی از آن بود. نویسندگان این گزارش تاکید می‌کنند: «شرکت‌ها باید این اطمینان را داشته باشند که تمام کارکنان از سیاست‌های هوش مصنوعی و اینکه چگونه این ابزارها می‌توانند کار آنها را تسهیل کنند، آگاه هستند.»
این اطمینان با ارائه مطالب یادگیری آسان برای درک بیشتر، ایجاد شبکه‌های پشتیبانی برای به اشتراک‌گذاری تجربیات هوش مصنوعی و آموزش جنبه‌های حفظ حریم خصوصی و ایمنی هوش مصنوعی ایجاد می‌شود.
نویسندگان گزارش خاطرنشان می‌کنند که مهم است که نشان داده شود چگونه هوش مصنوعی می‌تواند تعاملات انسانی را بهبود بخشد به جای آنکه جایگزین آنها بشود. آنها پیشنهاد می‌کنند برای حمایت از کسانی که به‌شدت علاقه‌مند به استفاده از این تکنولوژی هستند، کارفرمایان ممکن است بر هوش مصنوعی به عنوان بهبوددهنده شغلی تاکید کنند و مسیرهای یادگیری ابزارهای آن را متناسب با پروژه‌های عملی یا گواهی‌هایی ارائه دهند که با اهداف شغلی کارمندان همسو باشد.
در همین حال کارفرمایان ممکن است به کارمندان قدرتمند و پیشرفته‌تر کمک کنند تا به مربیانی تبدیل شوند که کارگاه‌های آموزشی را هدایت می‌کنند.
آنها همچنین ممکن است ارائه دوره‌های تخصصی در زمینه‌های پیشرفته هوش مصنوعی مانند یادگیری ماشینی و علم روباتیک را هم در نظر بگیرند و مشارکت در هکاتون‌ها و پروژه‌های مشترکی را ترغیب کنند که تخصص عملی را ارائه داده و به آنها امکان می‌دهد تا مهارت‌های خود را به نمایش بگذارند.
در نهایت نویسندگان نتیجه می‌گیرند: «کارفرمایان با ارائه چارچوب‌ها و پشتیبانی روشن می‌توانند به‌طور موثر زنان را تشویق کنند تا بیشتر و عمیق‌تر با ابزارهای تکنولوژی هوش مصنوعی درگیر شوند و مهارت‌ها و اعتماد به نفس خودشان در استفاده از این ابزارها در نقش‌های حرفه‌ای‌شان را افزایش دهند.»