برای مادران شاغل، ایجاد تعادل بین کار و خانواده کار ساده‌ای نیست! امروزه تعداد مادران شاغل از هر زمان دیگری بیشتر است. در آمریکا زنان نیمی از نیروی کار را تشکیل می‌دهند و از هر ۱۰ خانواده، در ۴ خانواده مادرِ شاغل هست.
در ایران، بنابر داده‌های مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سهم زنان از جمعیت فعال کشور حدود ۲۰ درصد است.
در این میان، مادرانی که کار تمام‌وقت دارند خیلی وقت‌ها احساس گناه می‌کنند؛ چون نمی‌توانند آن‌طور که می‌خواهند به خانواده‌شان برسند. در این مطلب به شما می‌گوییم که چطور به‌عنوان مادری شاغل، بین کار و خانواده تعادل برقرار کنید.
نکته کلیدی در ایجاد تعادل بین کار و خانواده این است که برنامه ریزی کنید، نظم داشته باشید و نقطه تعادل بین زندگی کاری و شخصی را بیابید. به کمک ۱۰ توصیهٔ زیر می‌توانید هم به خانواده‌تان برسید و هم شغل‌تان را راحت‌تر مدیریت کنید.
۱. احساس گناه نداشته باشید
به‌جای اینکه مدام نگران این باشید که کنار فرزندان‌تان نیستید، به این فکر کنید که کارکردن و نقشی که در محیط کاری دارید، چه مزیتی برای خانواده دارد. مزیت‌های اقتصادی مانند پس‌انداز برای آینده بچه‌ها یا امکان ثبت‌نام آنها در کلاس‌ها و مدرسه‌های بهتر، از آن جمله‌اند. چه‌بسا کارکردن شما برای تأمین اقتصاد خانواده ضروری باشد. موفق‌ترین مادران شاغل راه‌هایی پیدا کرده‌اند که بتوانند در هر دو سنگر مؤثر باشند. برای این منظور باید گزینه‌ها و انتخاب‌های‌مان را روشن و بر اولویت‌ها تمرکز کنیم.
باید بپذیریم که در کنار روزهای خوب، روزهای بد هم خواهیم داشت. فراموش نکنید که تنها نیستید و می‌توانید درباره احساس‌تان با همسرتان صحبت کنید. همچنین می‌توانید مشکلات‌تان را با اعضای خانواده یا گروه‌های پشتیبان در میان بگذارید. [گروه‌های پشتیبان که گاه گروه‌های خودیاری هم خوانده می‌شوند به کسانی گفته می‌شود که گردهم می‌آیند تا با هم گره از مشکلات مشترک‌شان بگشایند و تجربه‌هایی را که در پیوند با مشکلی خاص یا در شرایط و بحران‌های شخصی‌ای مانند بیماری اندوخته‌اند، با یکدیگر در میان گذارند.] بعضی وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم مکان خوبی برای درددل کردن هستند.
از دوستان و اعضای خانواده درباره مهدکودک‌ها، مدارس و خدمات مراقبت از کودکان راهنمایی بگیرید. فهرستی از اولویت‌ها و موارد مهم تهیه و بر مبنای آنها از مهدکودک‌ها بازدید کنید. اگر به استخدام پرستار بچه فکر می‌کنید، بهدنبال کسانی باشید که سابقه همکاری طولانی‌مدت با خانواده‌ها را دارند. این ویژگی نشانهٔ این است که فرد باتجربه است و به‌خوبی با بچه‌ها در گروه‌های سنی مختلف کنار می‌آید.
۲. مهدکودک خوب پیدا کنید
مهدکودک، خانه کودک یا دیگر مؤسسات مراقبت و پرورش کودکان باید تجربه کافی و جامع، و مدارکی برای تأیید آن داشته باشند. ساعات کاری انعطاف‌پذیر، تعداد مربی کافی، فضای باز کافی و مناسب، مجوزهای معتبر و کارمندان دارای صلاحیت، از دیگر مواردی هستند که در انتخاب مهدکودک باید در نظر بگیرید. اگر ممکن است، چند ساعتی فرزندتان را به‌طور آزمایشی در مهدکودک زیرنظر بگیرید و شرایط را بررسی کنید.
۳. برنامه صبحگاهی را خلوت‌تر کنید
برای ایجاد تعادل بین کار و خانواده، از شلوغی صبحها کم کنید.
با برنامه‌ریزی و آمادگی شبانه، از صبح‌های پرجنب‌وجوش و آشفته دوری کنید. تغذیه بچه‌ها را شب‌ها آماده کنید. از شب قبل تصمیم بگیرید صبحانه چه خواهید داشت. کیف بچه‌ها، کیف خودتان و دیگر اقلام موردنیاز مانند بسته پوشک یا شیرخشک را از شب قبل آماده کنید و جایی نزدیک در خروجی قرار دهید.
برنامۀ روز بعد را بررسی کنید و کارها را بین خودتان و همسرتان تقسیم کنید. درباره تغییر احتمالی در برنامه گفت‌وگو کنید. وقتی از انجام کارهای هرروزه مطمئن باشید، می‌توانید چنددقیقه‌ای را در کنار بچه‌ها به خوردن صبحانه سپری کنید، بدون اینکه برای ترک خانه عجله داشته باشید.
۴. تقویم خانوادگی تهیه کنید و منظم باشید
بر اساس اولویت‌های خانواده، تقویمی تهیه کنید. این تقویم می‌تواند دربرگیرنده مواردی مانند موعد پرداخت قبض‌ها، اقساط، خرده‌کارهای مربوط به بچه‌ها، رویدادهای خانوادگی یا تحصیلی، فعالیت‌های فوق‌برنامه بچه‌ها و تولدها باشد. بهتر است از نمونه‌های الکترونیک مانند گاه‌شمار گوگل (Google Calendar) استفاده کنید که به‌راحتی با گوشی‌های هوشمند هم‌خوان و هم‌رسانی می‌شوند.
هر آخر هفته، ۱۵ دقیقه را به بررسی برنامه هفته پیش‌ِرو اختصاص دهید. بخش‌های موردنیاز تقویم را باید در اختیار پرستار بچه یا معلم‌های خصوصی بگذارید تا همه از آخرین تغییرات آگاه باشند.
نظم و سازمان‌دهی باعث می‌شود محیط خانه تمیز باشد. بهتر است مکانی را به‌عنوان «باجه خانواده» در نظر بگیرید. مکان مناسب برای باجه خانواده، نزدیک در ورودی است. در این بخش، قبض‌ها و مدارک مهم، کلید‌ها، شارژها، باتری و مقداری پول به‌عنوان تنخواه قرار دهید. در نظر گرفتن مکانی مخصوص برای اقلام مختلف، باعث صرفه‌جویی در زمان و افزایش اثربخشی در خانه می‌شود.
۵. با کارفرمای‌تان صحبت کنید
پیش از صحبت با کارفرما یا مدیر منابع انسانی، برنامه‌ای مکتوب با جزئیات مربوط به نیازمندی‌های‌تان تهیه کنید. می‌توانید بررسی کنید و ببینید آیا کارکنان دیگر برنامه کاری انعطاف‌پذیر دارند. این کار می‌تواند اهرمی برای پیشبرد خواسته‌تان باشد؛ همچنین کمک می‌کند شرایط موردپذیرش کارفرما (درباره دیگر کارکنان) را بشناسید و خود را با آنها هم‌ساز کنید. همهٔ آدم‌ها مثل هم نیستند؛ شما باید تشخیص بدهید که چه اندازه از مسائل و شرایط خانوادگی‌تان را می‌توانید با کارفرمای‌تان در میان بگذارید. اما سعی کنید تاجایی‌که ممکن است روراست و پذیرا باشید. بهتر است برای ارائه راه‌حل‌های جایگزین آماده باشید: راه‌حل‌هایی مانند آزمودن یک دوره آزمایشی مطابق با برنامه پیشنهادی شما و تأیید این موضوع که از بهره‌وری‌تان کاسته نمی‌شود.
مادرانی که بهدنبال استفاده از مرخصی زایمان هستند، بهتر است دراین‌باره اطلاعات کاملی از سرپرست یا رئیس‌شان بگیرند. مواردی مانند مدت مرخصی و نیز مدت مرخصی باحقوق را از قلم نیندازید. بررسی کنید که آیا امکان استفاده از مرخصی‌های استعلاجی سالانه در این مدت وجود دارد یا نه.
۶. در طول ساعت کاری با بچه‌ها در ارتباط باشید
در طول ساعت کاری با بچه ها در ارتباط باشید
حتی وقتی در کنار بچه‌های‌تان نیستید، می‌توانید با آنها در ارتباط باشید. برای فرزندان خردسال می‌توانید ویدئوهای مختلفی از آواز خواندن، کتاب خواندن یا صحبت با بچه‌ها را ضبط کنید تا پرستار بچه یا مربی مهدکودک برای بچه‌ها پخش کند. اگر نمی‌توانید در رویدادی در مدرسه فرزندتان شرکت کنید، صبح آن روزِ بخصوص هدیه‌ای ویژه مانند نشان خوش‌شانسی یا یادداشتی برای آرزوی موفقیت، به او بدهید. اگر ممکن است، از کسی بخواهید از رویداد موردنظر فیلم‌برداری کند و برای‌تان بفرستد. عکسی از خودتان و پدر بچه‌ها را در دسترس آنها بگذارید تا بتوانند چهره‌تان را ببینند. در زمان استراحت با بچه‌ها تماس بگیرید و صحبت کنید. شنیدن صدای بچه‌ها علاوه بر اینکه به ما انرژی می‌دهد، باعث آرامش خیال خودشان هم می‌شود.
۷. از عوامل حواس‌پرتی و ا‌تلاف وقت دوری کنید
برای رسیدگی به ایمیل‌ها و تماس‌های تلفنی، زمانی مشخص در نظر بگیرید. این کارها را می‌توانید وقتی بچه‌ها خواب‌اند، انجام دهید. کمتر تلویزیون تماشا کنید و وقت بیشتری را با شریک زندگی‌تان بگذارنید. از چندوظیفگی به‌ویژه وقتی با بچه‌ها هستید، خودداری کنید. در محل کار، وقت‌تان را تلف نکنید. البته که گشاده‌رویی در محیط کار برای حفظ رابطهٔ خوب لازم است، اما تبادل ایمیل‌های بی‌شمار، گشت‌زنی بی‌هدف در اینترنت، سخن‌پراکنی و ناهار طولانی از بهره‌وری‌مان می‌کاهند. در محل کار، روی کارتان تمرکز کنید و در وقت استراحت با همکاران‌تان گپ بزنید.
۸. فعالیت‌های خانوادگی ویژه ترتیب دهید
وقت‌گذرانی با بچه‌ها هم در طول هفته و هم آخرهفته‌ها برای تقویت خانواده و ایجاد پیوند حیاتی است. اگر زمان کافی ندارید، می‌توانید صبحانه ویژه خانوادگی داشته باشید یا شبی را به بازی‌های گروهی یا تماشای فیلم با همه اعضای خانواده بگذرانید. بهتر است بهدنبال فعالیت‌هایی باشید که با برنامه‌تان سازگار باشند. این‌گونه دیگران هم می‌دانند که انتظار چه چیزی را داشته باشند! وقتی با خانواده بیرون می‌روید از کار صحبت نکنید یا مرتب گوشی‌همراه‌تان را چک نکنید. در مقابل، به علاقه‌مندی‌های فرزندان‌تان توجه کنید. از فرزندان بزرگ‌تر بخواهید درباره فعالیت‌های خانوادگی نظر بدهند و سعی کنید خواسته‌شان را برآورده کنید. در حقیقت، چندان مهم نیست چه می‌کنید؛ مهم این است همهٔ خانواده باهم آن کار را انجام دهید!
۹. با همسرتان وقت بگذرانید
برای اینکه بتوانید بین کار و خانواده تعادل برقرار کنید، با همسرتان وقت بگذرانید.
از رابطه‌تان با شریک زندگی‌تان که نخستین پشتیبان شماست، غافل نشوید. با قرارهای ویژهٔ ماهیانه شروع کنید. این‌گونه صمیمی‌تر می‌شوید، احساس می‌کنید جوان‌تر هستید و از کنار هم بودن لذت می‌برید. بیشتر وقت‌ها وقتی در خانه و محل کار پرمشغله هستیم، نخستین کسی که به او بی‌توجهی می‌شود، همسرمان است. تقویت رابطۀ زناشویی هیجان را به ازدواج‌مان بازمی‌گرداند و باعث می‌شود از حال یکدیگر غافل نشویم! شاید همهٔ زوج‌ها هر ماه از عهده برنامه‌ای ویژه برنیایند اما بدون بیرون‌رفتن هم می‌توانید یکدیگر را خوشحال کنید. می‌توانید ماهی یک بار با هم غذایی ویژه بپزید و پس از صرف غذا، در حال نوشیدن دم‌نوشی معطر با هم حرف بزنید! به‌شرطی‌که حرفی از کار یا بچه‌ها به میان نیاید.
۱۰. زمان‌هایی را به خودتان اختصاص دهید
با برنامه‌ریزی درست، می‌توانید زمان‌هایی را به خودتان اختصاص دهید. با وقفه و استراحت می‌توانید نیروی ازدست‌رفته را بازیابی کنید و به کارها و نیازهای شخصی‌تان برسید. شما باید زمان‌تان را بین حرفه و خانواده تقسیم کنید. پس باید بتوانید نیرو و توان‌تان را به‌خوبی مدیریت کنید. اگر خسته و بدخلق باشیم، همسر و مادر خوبی نخواهیم بود؛ بنابراین اختصاص زمانی به خودمان، برای آسایش و آرامش مهم است.
شب‌ها پیش از خواب، کتابی دلپذیر بخوانید. هرازگاهی برنامه‌ای ویژه برای خودتان ترتیب بدهید؛ مثلا ماساژ بگیرید. زمانی را به ورزش و عادت‌های موردعلاقه‌تان اختصاص دهید. خوب بخورید و به‌قدر کافی استراحت کنید. اینها موارد پیش‌پاافتاده‌ای هستند که باهوش‌ترین مادرها هم فراموش می‌کنند. شما این کار را نکنید.