مرگ نزدیک‌ترین حقیقت به انسان است حتی اگر از این حقیقت غافل باشیم. همه آدم‌ها حتی آن‌هایی که در طول زندگی چندان مقید به اصول و احکام شرعی نیستند دلشان می‌خواهد بعد از مرگ برای غسل و کفن و دفن کردن آداب شرعی درباره‌شان رعایت شود تا روح خود اموات و قلب بازماندگانشان آرام گیرد. اپیدمی ویروس کرونا و به خصوص قابلیت انتشار بسیار بالای این ویروس، اما حتی بر روی آداب کفن و دفن اموات هم اثر گذاشته است.

 بیمارانی که بر اثر این بیماری فوت می‌کنند همچون افراد عادی غسل داده نمی‌شوند و آداب شرعی باید درباره آن‌ها به‌جا آورده شود. این شرایط خاص آداب شرعی خاص خودش را می‌طلبد و البته به داوطلبانی نیاز دارد که هم به آداب شرعی مسلط باشند و هم بتوانند از پس این مسئولیت خطیر بربیایند. دغدغه کفن و دفن شرعی امواتی که بر اثر ویروس کرونا درگذشته‌اند در کنار غم و اندوه از دست دادن این عزیزان، خانواده درگذشتگان را با چالشی جدی مواجه کرده است. این دغدغه به خصوص درباره اموات خانم جدی‌تر است، اما هستند بانوان طلبه‌ای که با وجود تمام سختی‌ها و خطرات پیش رو برای حل این چالش داوطلب شده‌اند. بانوانی که در بیمارستان‌ها مستقر می‌شوند تا اگر خانم بیماری بر اثر کرونا فوت کرد بر سر بالینش حاضر شوند و آداب شرعی اموات را برایش به‌جا آورند تا در شرایط کنونی و وضعیت اضطراری پیش آمده، در حالی که امکان برگزاری مراسم تشییع و برگزاری مجلس ختم و تذکر برای این اموات وجود ندارد، بازماندگان این اموات خاطرشان جمع باشد که لااقل عزیزانشان با رعایت همه اصول شرعی به خاک سپرده شده‌اند. به سراغ دکتر مریم اشرفی گودرزی رفتیم، بانوی طلبه‌ای که داوطلب انجام اعمال شرعی برای بانوانی شده که بر اثر بیماری کرونا جانشان را از دست داده‌اند. خانم اشرفی در کنار فعالیت به عنوان یک طلبه جهادی، مدیر امور بانوان جامعه خیرین حوزه‌های علمیه استان تهران و عضو هیئت امنای خیرین کل کشور نیز هست. این بانوی طلبه مدال افتخار خواهر شهید را هم بر سینه دارد.

به‌جا آوردن آداب شرعی غسل و کفن امواتی که بر اثر بیماری کرونا از دنیا می‌روند یکی از دغدغه‌هایی است که آلام خانواده‌ها و عزیزان این امواک را بیشتر می‌کند. این چالش درباره اموات خانم جدی‌تر است. چه شد که طلاب وارد این عرصه شدند و بنا شد تا طلاب داوطلب خانم و آقا اجرای اعمال شرعی برای امواتی که بر اثر کرونا فوت می‌کنند را به عهده بگیرند؟
با توجه به شرایط پیش آمده و وضعیت خاصی که اموات به‌واسطه اپیدمی ویروس کرونا دارند در شهر‌های مختلف تدابیر گوناگونی اندیشیده شده است. در قم امکان انتقال اجساد به غسالخانه وجود دارد. طلاب و روحانیون جهادی تلاش زیادی کردند و گاهی اوقات اموات را تیمم بدل از غسل می‌دادند. در کنار این‌ها بعضاً طلابی هستند که لباس ضد آب می‌پوشند و اموات را تا حد امکان غسل می‌دهند. اما ما در بخش خانم‌ها خیلی مشکل داشتیم. علاوه بر این در شهر تهران در بهشت زهرا به هیچ عنوان امکان انجام هیچ‌گونه عمل شرعی برای اموات وجود ندارد و همان‌جا در بیمارستان که این افراد از دنیا می‌روند باید آداب روی تختشان برای آن‌ها انجام شود. بعد اموات را در کاور قرار می‌دهند و سپس روی کاور را کفن می‌کنند. به لحاظ شرعی هیچ آقایی اجازه ندارد میت خانمی را غسل دهد و کفن کند مگر اینکه همسرش باشد. این بیماران هم به دلیل بیماری ویروسی شرایط خاصی داشتند و لازم بود تا خواهران طلبه وارد عمل شوند.

خانم اشرفی چه شد که شما برای تغسیل اموات خانمی که بر اثر کرونا فوت می‌کنند داوطلب شدید؟
به‌واسطه اینکه این اموات بر اثر بیماری واگیردار فوت شده‌اند، اغلب خانواده‌ها رضایت نمی‌دهند خانم‌ها در این کار داوطلب غسل و به‌جا آوردن آداب شرعی اموات شوند. به همین خاطر خانم‌هایی مثل حقیر که شرایطش را دارند و از نظر خانواده هم معذوریتی ندارند باید به‌لحاظ شرعی تکلیف را انجام دهیم و به عنوان واجب کفایی وظیفه کسانی را هم که معذوریت دارند و نمی‌توانند این کار را انجام دهند به عنوان یک واجب کفایی انجام دهیم. این یک واجب کفایی است و حضرت آقا هم فتوایی دارند مبنی بر اینکه خانم‌هایی که می‌توانند و امکانش را دارند برای این کار اقدام کنند.

یعنی در حال حاضر هم برای خانم‌ها و هم برای آقایان طلاب جهادی داوطلبی هستند که مسئولیت اجرای احکام شرعی غسل اموات ناشی از بیماری کرونا را به عهده دارند؟
بله. البته در بخش خانم‌ها با توجه به اینکه معذوریتشان خیلی بیشتر است مشکلات زیادی داشتیم. در بخش آقایان، چون طلاب جهادی تعداد بیشتری دارند تعداد داوطلب‌ها هم بیشتر بود و مشکلات کمتری وجود دارد. حتی برخی از نیرو‌های جهادی غیرطلاب هم داوطلب شده‌اند و آموزش‌های لازم را دیده‌اند و وارد کار غسل اموات ناشی از بیماری کرونا شده‌اند.

با توجه به خطر انتقال بیماری و شرایط خاص این بیماران، کار غسل دادن این اموات چگونه انجام می‌شود؟
ما به‌لحاظ بهداشتی و آلودگی به هیچ وجه امکان غسل دادنشان را نداریم، اما بر اساس فتاوای شرعی امواتی که بر اثر ویروس کرونا فوت کرده‌اند را تیمم بدل از غسل می‌دهیم. کار به این صورت است که وقتی یک بیمار کرونایی از دنیا می‌رود به سرعت ما را خبر می‌کنند و ما از جایی که مستقر هستیم به بیمارستانی که میت از دنیا رفته اعزام می‌شویم. باید مدت زمان حضور ما بر سر بالین میت زیاد طولانی نباشد و بدن میت سرد نشود، چون باید ما با دست خود میت بدنش را تیمم دهیم، اما اگر بدن میت سرد شود کار سخت می‌شود و باید راهکار‌های دیگری را بر اساس احکام شرعی آن به کار گرفت. در چنین شرایطی باید به نیابت از میت با دست خودمان تیمم را انجام دهیم. به همین خاطر بعد از اطلاع از فوت بیمار ما از محل استقرارمان به سرعت خودمان را به بالین میت می‌رسانیم و سنگ تیمم و کافور به همراه خود می‌بریم.

با توجه به خطر انتقال بیماری آیا اصول بهداشتی و حفاظتی کامل برای شما رعایت می‌شود؟
بله در بیمارستان با کاور‌های مخصوص، گان و ماسک همه موارد حفاظتی را رعایت می‌کنیم و مجهز بر سر میت حاضر می‌شویم.

آیا سایر بیماران متوجه مرگ بیماری که در کنار آن‌ها بستری شده، می‌شوند؟ برای اینکه آن‌ها روحیه‌شان را نبازند چه تدبیری می‌اندیشید؟
مشکل دیگری که وجود دارد این است که سایر بیمارانی که در بخش بستری هستند و زنده هستند هم حضور دارند که اطلاع از مرگ یکی از بیماران می‌تواند روحیه آن‌ها را تضعیف کند. چون پوشش ما با پوشش پرستاران یا پزشکان فرقی ندارد به گونه‌ای بالای سر اموات حاضر می‌شویم که دیگران متوجه نشوند ما برای چه کاری آنجا هستیم. به این ترتیب بر سر تخت بیماری که فوت کرده می‌رویم و پرده را می‌کشیم و روی همان تخت بیمارستان اعمال شرعی را برای میت به‌جا می‌آوریم. به این صورت که ابتدا تیمم بدل از غسل را با دست خود میت برایش انجام می‌دهیم و یک بار هم این عملیات شرعی را با دست خودمان برای میت انجام می‌دهیم. البته دست‌های ما دستکش دارد. بعد از غسل آداب حنوط را هم با کافور به‌جا می‌آوریم. سپس دعا می‌کنیم و محل را ترک می‌کنیم تا میت را در کاور‌های مخصوص گذاشته و سپس کفن کنند و به بهشت زهرا منتقل شود. این کاری است که از ما طلاب جهادی برمی‌آید.

پس شما در بیمارستان مستقر می‌شوید تا در صورت لزوم اعمال شرعی را برای اموات خانم، انجام دهید؟
بله من شخصاً به صورت شیفت‌های ۷۲ ساعته در بیمارستان مستقر هستم. ۷۲ ساعت آماده‌باش برای خدمتم و ۲۴ ساعت به منزل می‌آیم تا استراحت کنم، اما بیشتر خواهران شیفت‌های چند ساعته حضور دارند. ما گوش به زنگیم که با ما تماس گرفته شود و برای انجام کار برویم. در بخش خانم‌ها به خاطر ترسی که خانم‌ها از اموات دارند کار مقداری مشکل‌تر است.

مواجهه با اموات شاید برای خیلی از ما چندان خوشایند نباشد و از آن‌ها بترسیم. به خصوص اینکه امواتی که بر اثر بیماری کرونا درگذشته‌اند نوع شدید این بیماری را داشته‌اند و احتمال دارد این بیماری خدای نکرده به شما هم سرایت کند. نمی‌ترسید شما هم بیمار شوید؟
از اموات که اصلاً و ابداً نمی‌ترسم؛ به هیچ وجه. از ابتلا به کرونا هم نمی‌ترسم. اصول بهداشتی را رعایت می‌کنم و بقیه مسائل هم دست خداست. من تنها به تکلیف عمل می‌کنم. حالا هم شکر خدا مشغول هستیم و دعا می‌کنیم هر چه زودتر این بلا از سر مردم رفع شود و دیگر به حضور ما نیازی نباشد و خدا عافیت کامل را نصیب مردم کند. این حداقل کاری است که ما می‌توانیم انجام دهیم و قطعاً آن میت در زمان حیاتش دوست داشته زمانی که از دنیا می‌رود آداب شرعی برایش انجام شود و قطعاً بازماندگان این اموات هم در معرض آسیب‌های روحی بیشتری هستند، زیرا اموات ناشی از بیماری کرونا بسیار مظلومند و به خاطر شرایط خاص پیش آمده تشییع و خاکسپاری آن‌ها متفاوت است و در شرایط قرنطینه جامعه مراسمی هم برایشان برگزار نمی‌شود از همین رو هم حضور ما و انجام آداب شرعی غسل و کفن میت از سوی ما می‌تواند برای بستگان و بازماندگان این افراد آرامش خاطری فراهم آورد و شاید باعث شود قلب‌های آن‌ها تا حدودی آرام بگیرد. گرچه ما وظیفه‌مان را انجام می‌دهیم ما طلبه‌ایم و احساس وظیفه می‌کنیم. در کنار ما هم دوستان جهادی غیرطلبه‌ای که احساس وظیفه کرده‌اند حضور دارند. من که عضو کوچکی هستم، اما عزیزان بزرگواری در این عرصه حضور دارند و امیدواریم این کار مرضی رضای خدا و امام زمان (عج) باشد و به برکت این تلاش‌ها خداوند بلا را از همه دور کند.

منبع: جوان