اگر در مورد ابتلا به سرطان پستان نگران هستید، ممکن است از خود بپرسید آیا اقداماتی برای کمک به پیشگیری از آن وجود دارد یا خیر. البته بعضی عوامل خطر، مانند ژنتیک و سابقه خانوادگی، قابل تغییر نیستند. اما می‌توان با تغییراتی در سبک زندگی، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد.
همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: پیشگیری از سرطان پستان با عادات سالم شروع می‌شود؛ مانند محدود کردن مواد غذایی مضر، انجام فعالیت‌های بدنی و متناسب با توان و سن شخص و همچنین توجه به‌موقع به انجام معاینات منظم و دوره‌ای لازم. بنابراین آگاهی بخشی به افراد جامعه نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان خواهد داشت.
سیر صعودی مبتلایان به سرطان پستان در ایران
سرطان پستان بعد از سرطان‌های پوست، شایع‌ترین سرطان در بین زنان در ایالات متحده است. یعنی میانگین خطر ابتلای یک زن به سرطان پستان در کشور آمریکا در طول زندگی خود حدود ۱۳ درصد شناخته شده است. به گفته دکتر «احمد میر» جراح عمومی، نیز سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در جهان و اولین دلیل مرگ در زنان سراسر دنیاست. گرچه در کشور ما آمار دقیق و به روزی در این خصوص وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد که تعداد مبتلایان به سرطان پستان در سال‌های اخیر سیر صعودی داشته و میانگین سنی بیماران مبتلا رو به کاهش است. درنتیجه ضروری است که درباره این سرطان و روش‌های تشخیص آن اطلاع‌رسانی شود و استفاده از روش‌های درمانی موثر افزایش یابد.
دلایل افزایش سرطان پستان | ضرورت آموزش زنان درباره انجام معاینات منظم
دکتر «احمد میر» با اشاره به ضرورت آگاهی زنان از انجام معاینات منظم می‌گوید: دلایل افزایش سرطان پستان می‌تواند بی‌توجهی زنان به این بیماری و انجام آزمایش‌هایی از قبیل سونوگرافی، ماموگرافی و مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه ناهنجاری باشد.
وی می‌افزاید: استفاده طولانی مدت از داروهای ضد بارداری، داشتن سبک زندگی و تغذیه ناسالم در افزایش سرطان پستان بی‌تاثیر نیستند. بنابراین مهم‌ترین جنبه آگاه کردن زنان از این سرطان، حساس کردن آنها به این بیماری و شناساندن علائم سرطان و پیشنهاد روش‌های ساده برای بررسی به‌موقع است.
علائم سرطان پستان | زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
این متخصص جراح عمومی می‌گوید: درد پستان که پدیده‌ای بسیار شایع است، نشانه سرطان پستان نیست. چون پستان سالم هم می‌تواند دردناک باشد. ضمن آنکه باید توجه داشت همه توده‌های پستان از جمله کیست‌ها و فیبرو آدنوم‌ها (توده‌های پستانی جامد و غیر سرطانی هستند که معمولاً درسنین ۱۵ تا ۳۵ سال در زنان مشاهده می‌شوند) توده‌های خوش‌خیم و شایع پستان هستند که این دسته از توده‌ها ریسک سرطان پستان را افزایش نمی‌دهند. با وجود این، چنانچه فردی در پستان خود توده‌ای لمس کرد باید حتماً به پزشک مراجعه کند.
به گفته دکتر میر، بروز یک توده در پستان، فرورفتگی نوک پستان، خونریزی از نوک پستان، تغییر حالت پوست پستان، پوست پرتقالی شدن و هرگونه فرورفتگی در سطح آن می‌تواند نشانه بروز سرطان پستان باشد. بنابراین زنان در چنین مواقعی باید به یک پزشک عمومی، ماما، متخصص زنان و زایمان یا جراح مراجعه کنند و به هیچ وجه به طور خودسرانه دست به اقدامات تشخیصی از جمله ماموگرافی، سونوگرافی یا MRI نزنند.
غربالگری سرطان پستان
دکتر میر با بیان اینکه ماموگرافی بهترین ابزار برای تشخیص سرطان پستان، پیشگیری از مرگ و روند و آغاز درمان به موقع بیماری است، می‌گوید: البته توصیه می‌شود اولین ماموگرافی در چهل سالگی انجام شود و پس از آن نیز هر دو سال یک بار تجدید شود.
این جراح ادامه می‌دهد: از سونوگرافی نمی‌توان به عنوان ابزار غربالگری سرطان استفاده کرد و در افراد زیر چهل سال که ریسک بالای ابتلای سرطان پستان دارند می‌توان از MRI استفاده کرد. تکرار این آزمایش‌ها در طول سال برای تسکین نگرانی ارزشی ندارند و به تشخیص درمان و پیشگیری کمک نمی‌کنند. بنابراین زنان نباید به دلیل نگرانی‌های خود، قبل از زمان لازم برای انجام این گونه بررسی‌ها و آزمایشات اقدام کنند.
درمان سرطان پستان | مشاهده توده‌های مشکوک در پستان
به گفته این متخصص، اگر زنان در پستان خود توده‌ای کشف کنند باید به پزشک متخصص مراجعه کنند و اگر به نظر متخصصان هم چنین توده‌ای مشکوک بیاید باید با کمک سونوگرافی یا ماموگرافی بررسی و دلایل آن مشخص شود.
انجام معاینات و بررسی‌های منظم می‌تواند مانع پیشرفت توده‌های بدخیم در پستان شود. ضمن آنکه گاهی مشاهده و تشخیص توده در پستان کار افراد غیرمتخصص نیست. به همین خاطر باید حتماً به صورت منظم به پزشک مراجعه شود.
او درباره درمان سرطان پستان می‌گوید: به طور کلی درمان سرطان پستان از سه بخش تشکیل می‌شود. چنانچه هر کدام از این بخش‌ها به صورت کامل و به موقع انجام نشود درمان ناکامل ناقص و بی‌اثر خواهد بود؛ جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی.
جراحی
عمل جراحی پستان در سال‌های اخیر متحول شده است و حفظ پستان و برداشتن تومور «BCS» (O-BCS شامل خارج کردن توده سرطانی و تعدیل بافت باقیمانده پستان در اطراف یا آوردن بافت از جایی دیگر از بدن برای پر کردن نقص ایجاد شده است) جای ماستکتومی MRM (روش MRM حذف تمام یا بخش اعظم سرطان است، اما تا حد ممکن بافت پوست سالم حفظ می‌شود تا بیمار صورت تمایل بتواند پس از بهبودی کامل، تحت جراحی بازسازی سینه قرار بگیرد) کامل را گرفته است.
این بدان معنا نیست که ماستکتومی کاملاً منسوخ شده است. امروزه نیز برای تومورهای بزرگ یا تومورهایی که پوست یا عضله و نوک پستان را درگیر کرده‌اند هنوز هم بهترین درمان ماستکتومی کامل است.
جراحی غدد لنفاوی زیر بغل (ALND)
به گفته دکتر میر، در زمینه جراحی غدد لنفاوی زیر بغل (ALND) نیز پیشرفت‌های زیادی شده است. امروزه در افرادی که توده‌های کوچک دارند و سونوگرافی قبل از عمل، علائمی از درگیر شدن غدد لنفاوی زیر بغل را نشان می‌دهند اجازه داریم که یک غده نگهبان زیر بغل را به پاتولوژی ارسال کنیم و فقط در صورتی که این غده لنفاوی درگیر بود بقیه غدد لنفاوی زیر بغل را پاک کنیم. در غیر این صورت، می‌توان غدد لنفاوی زیر بغل را نگه داشت و آسیب کمتری به بیمار زد. به این شیوه Sentinel node dissection یا تشریح غده نگهبان می گویند که به کمک همکاران پزشکی هسته‌ای انجام خواهد شد.
شیمی درمانی
بسیاری از بیماران باید بعد از عمل جراحی باید تحت مراقبت‌های شیمی درمانی قرار گیرند. این درمان، ریسک عود بیماری را در درازمدت کم می‌کند. گرچه شیمی درمانی می‌تواند در طول درمان باعث عوارضی مانند ریزش موی سر، حالت تهوع، ضعف و کم اشتهایی یا کاهش گلبول‌های خون شود؛ اما این کار توسط پزشکان متخصص و کاردان به خوبی انجام و عوارض آن هم کنترل می‌شود.
دکتر میر پس از تشریح مراحل درمان سرطان پستان می‌گوید: انجام این مراحل طول عمر بیمار را افزایش می‌دهد. ضمن آنکه امروزه در بعضی موارد ترجیح داده می‌شود شیمی درمانی پیش از عمل جراحی انجام شود. به این نوع شیمی درمانی No adjuvant chemotherapy گفته می‌شود. با این شیوه درمانی می‌توان تومورهای پستان را قبل از عمل کوچک‌تر کرد و همچنین از پخش و بروز متاستاز پیشگیری کرد.
رادیوتراپی
به گفته این متخصص جراح عمومی، پس از شیمی درمانی برای جلوگیری از عود موضعی، پستان باقی مانده تحت پرتو درمانی نیز قرار خواهد گرفت. این درمان نسبتاً کم عارضه است. البته گاهی پوست بر اثر رادیو تراپی دچار سوختگی می‌شود که به سرعت نیز درمان خواهد شد و سوختگی آن التیام خواهد یافت.
چطور احتمال ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهیم؟
دکتر میر با بیان اینکه برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان می‌توان به بعضی موارد توجه داشت، می‌گوید: مثلاً با کوتاه کردن دوران استفاده از داروهای ضد بارداری می‌توان ریسک سرطان پستان را کاهش داد. شیردهی نیز می‌تواند یکی از عوامل کاهش سرطان پستان باشد. بنابراین بهتر است مادران حتماً از شیر خود برای تغذیه نوزادشان استفاده کنند. کاهش وزن، ورزش، پرهیز از دخانیات، استفاده از مواد غذایی تازه، سبزیجات و میوه‌ها و همچنین در پیش گرفتن زندگی بدون تنش و نگرانی تا حد امکان، ریسک ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهند.
لزوم تست‌های ژنتیکی برای افرادی با پیشینه سرطان در خانواده
«امروزه تست‌های ژنتیکی مانند BRCA۲-BRCA۱ برای افرادی با پیشینه سنگین سرطان پستان در افراد درجه یک خانواده وجود دارد. این تست‌ها به ما می‌گویند که آیا ژن سرطان پستان در فردی وجود دارد یا خیر؟» این را دکتر میر جراح متخصص می‌گوید و ادامه می‌دهد: اگر این تست‌ها در فردی مثبت باشد باید به صورت جدی اقدام شود که گاهی می‌تواند از اعمال جراحی پیش‌گیرنده مانند ماستکتومی‌های زیر جلدی استفاده کرد؛ Mastectomy نوعی جراحی برای درمان یا پیشگیری از سرطان سینه با برداشتن بافت‌های پستان است.
دکتر میر در پایان خاطرنشان می‌کند سرطان پستان در میان زنان سرطان شایعی است و اگر به‌موقع تشخیص داده شود با کمک عمل جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی معالجه می‌شود و در بسیاری از موارد بیماران پس از انجام این مراحل بهبود می‌یابند و می‌توانند طول عمر طبیعی داشته باشند.
بنابراین حتماً باید بروز هرگونه تغییر غیر عادی در پستان را جدی گرفت و در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرد. همچنین توجه داشته باشیم بسیاری از این تغییرات، پدیده‌های خوش‌خیم پستان هستند و نباید بی‌جهت نگران شد؛ به گونه‌ای که ترس و نگرانی مانع مراجعه به پزشک و انجام معاینات لازم شود.