شبکه‌های اجتماعی فوق‌العاده‌اند و در این شکی نیست. با چند کلیک ساده یا چند بار لمس‌کردن صفحه موبایل هوشمند، می‌توانیم با مردم در دورترین نقاط جهان ارتباط برقرار کنیم و با فرهنگ و عادات آنها آشنا شویم، بدون آنکه پایمان را از خانه بیرون بگذاریم اما این سکه روی دیگری هم دارد و استفاده از شبکه‌های اجتماعی فقط با اثرات و نتایج مثبت همراه نیست. حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی یکی از موارد منفی کار با آنهاست. بنابر برخی تخمین‌ها، کاربران شبکه‌های اجتماعی به‌طور میانگین حدود ۲٫۵ ساعت در روز را صرف مشاهده آخرین به‌روزرسانی‌ها و مطالب دیگر مندرج در این شبکه‌ها می‌کنند، زمان قابل‌توجهی که اگر کنترل نشود ممکن است خیلی چیزها، از زندگی شخصی گرفته تا کار و بهره وری را تحت‌تأثیر قرار دهد.
الناز طرزمنی، روانشناس و مشاور خانواده در گفتگو با خبرنگار برنا با اشاره به راهکارهای مقابله با حواس پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی گفت: اولین مرحله تعیین کردن هدف است یعنی افراد برای خود مشخص کنند چرا می‌خواهند فعالیت خود در شبکه‌های اجتماعی را محدود کنند شاید از اینکه شب‌ها تا دیروقت در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند خسته شدند و می‌خواهند شب‌ها زودتر بخوابند، شاید یکی از شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده درگیری ذهنی بدی برای آنها ایجاد کرده است، شاید هم حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی به محیط کارشان کشیده شده و بخواهند از این معضل خلاص شوند بنابراین اولین مرحله تعیین کردن هدف است.
او افزود: هر هدفی که وجود دارد را باید روی کاغذ بنویسند و مقابل چشم خود قرار دهند مثلا اگر حواس پرتی به محیط کارشان کشیده شده عبارت محدود کردن استفاده از فضای مجازی را روی کاغذ نوشته و روی دیوار محل کار خود و مقابل چشمشان قرار دهند.
طرزمنی تصریح کرد: دومین مرحله شناسایی الگوهای رفتاری است چون حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی معمولا با نشانه‌ای به خصوص شروع می‌شود. چه احساسات و هیجاناتی شما را به استفاده از شبکه‌های اجتماعی تحریک می‌کند؟ معمولا در چه مواقعی چنین احساسات و هیجاناتی پیدا می‌کنید؟ با یافتن پاسخ این سؤال‌ها ممکن است به الگوی رفتاری خاصی پی ببرید و بتوانید با کارکردن بر روی آن، استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کنترل کنید البته قرار نیست یک دفعه این کار را انجام دهید بلکه باید گام به گام پیش بروید.
او افزود: درنظرگرفتن برنامه صبحگاهی برای مقابله مؤثر با حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی یکی دیگر از راهکارهاست. برخی از افراد عادت دارند به محض اینکه از خواب بیدار شدند گوشی‌شان را چک کنند و گشت‌های بیهوده بزنند بنابراین این افراد باید تاجایی که می‌توانند در برابر این حس مقاومت کنند و یکی از راه‌ها این است که به محض بیدار شدن سر خود را با چیز دیگری مانند آماده کردن صبحانه گرم کنند.
این مشاور خانواده با اشاره به محدودکردن استفاده از اپلیکیشن‌های هوشمند شبکه‌های اجتماعی بیان کرد: بر روی موبایل هوشمند یا تبلت قسمتی هست که به کاربر اجازه می‌دهد مدت‌زمانی را که صرف استفاده از اپلیکیشن‌های مختلف کرده است مشاهده کند، افراد می‌توانند این مدت‌زمان را بررسی کنند و به‌مرور آن را کم و کمتر کنند.
او افزود: وضع‌کردن محدودیت زمانی برای استفاده از هر اپلیکیشن یا حتی حذف برخی برنامه‌ها هم می‌تواند در این مسیر تاثیرگذار باشد اما اگر افراد قادر به انجام این کار نیستند، می‌توانند برنامه‌ها در یک پوشه قرار دهند که مقابل چشمانشان نباشد.
طرزمنی طی پیشنهاد به خانواده‌ها گفت: اتاق‌خواب، میز ناهارخوری، اتاق کار در خانه و قسمت‌های دیگری نظیر اینها از جمله مکان‌هایی‌اند که وجود موبایل هوشمند در آنها بسیار حواس‌پرت‌کن است بنابراین پیشنهاد می‌شود افراد قانونی وضع کنند و استفاده از موبایل هوشمند در برخی از اتاق‌ها خانه را ممنوع کنند.
این روانشناس تصریح کرد: اگر حواس‌پرتی ناشی از شبکه‌های اجتماعی واقعا زندگی افراد را تحت‌تأثیر قرار داده و اجازه نمی‌دهد به کارهایشان برسند، می‌توانند به سراغ برنامه پاداش‌دهی بروند اما این پاداش‌دهی باید متفاوت باشد مثلا لیستی از کارهایی که باید انجام دهند را بنویسند تا اگر آن کار را به اتمام رسانند، استفاده چنددقیقه‌ای از فضای مجازی را به خود پاداش دهند.
او با اشاره به روش تایم باکسینگ گفت: تایم‌باکسینگ یکی از تکنیک‌های مدیریت زمان است که در آن، زمانمان را به واحدهای کوچک‌تر مثلا واحدهای یک‌ساعته تقسیم می‌کنیم و هریک از این واحدها را برای انجام کاری بخصوص کنار می‌گذاریم مثلا ساعت اول را که یکی از واحدهای زمانی‌مان باشد برای جواب‌دادن به ایمیل‌ها کنار می‌گذاریم و به‌محض آنکه یک ساعت تمام شد، سراغ ساعت و واحد زمانی بعدی می‌رویم و کار دیگری انجام می‌دهیم.
طرزمنی افزود: تعیین سرگرمی هم بسیار مهم است چون بسیاری از افراد از روی بیکاری به سمت فضای مجازی می‌روند اما اگر در روز سرگرمی‌های مختلفی برای خود تعیین کرده باشند، دیگر این اتفاق رخ نمی‌دهد.
این روانشناس بیان کرد: کاهش تعداد دفعات پست‌گذاشتن هم باید در دستور کار قرار گیرد مثلا خود را به این محدود کنیم که در طول روز، در هرکدام از پلتفرم‌ها، فقط یک بار پست بگذاریم و نه بیشتر. به این شکل هم ارتباطمان با دیگران حفظ می‌شود و هم به کار و زندگی شخصی‌مان می‌رسیم.
او در پایان تاکید کرد: کنترل‌کردن و تغییردادن عادت‌های استفاده از شبکه‌های اجتماعی مثل هر کار دشوار دیگری زمان‌بر است و نیازمند پشتکار و اراده خواهد بود. اگر احساس می‌کنید گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی و مشاهده پست‌های مختلف زندگی کاری و شخصی‌تان را تحت‌تأثیر قرار داده است، برای تغییر اوضاع تصمیم جدی بگیرید و پای حرفتان بمانید.