معاون اجتماعی موسسه کادراس با بیان اینکه دوری از مصرف انواع مواد و الکل تنها راه پیشگیری موثر از اعتیاد به انواع مواد است، گفت: امروزه بسیاری از کشورها در تدوین برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد، توجه ویژه‌ای به طراحی و تدوین برنامه‌های پیشگیری از اولین مصرف مواد و مصرف زودهنگام مواد دارند.
فرزانه سهرابی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن ارائه توضیحاتی درباره تاثیر اولین مصرف مواد مخدر و همچنین مصرف مواد مخدر در دوران نوجوانی اظهار کرد: مصرف زودهنگام انواع مواد، شانس گرایش فرد به اعتیاد را افزایش می‌دهد، چراکه موجب تغییر عملکرد مغز شده و همین امر شکل‌گیری تفکر اعتیادآور را در فرد تقویت می‌کند. به همین دلیل است که باید از مصرف زودهنگام انواع مواد و نوشیدنی‌های الکلی پیشگیری کرد.
سهرابی با اشاره به اینکه میزان مشخصی از ریسک‌پذیری امری طبیعی در پروسه رشد به سوی بزرگسالی است، تاکید کرد: میل به تجربه چیزهای جدید و حرکت به سوی مستقل شدن امری سالم و پذیرفته شده است، اما همین امر هم می‌تواند فرد را به سوی مصرف مواد کشانده و برای او جذابیت ایجاد کند. براساس مطالعات، قسمت‌هایی از مغز انسان که قسمت قضاوت و تصمیم‌گیری را کنترل می‌کنند تا زمانی که افراد در اوایل و حتی اواسط دهه ۲۰ زندگی خود نباشند به طور کامل توسعه و تکامل نمی‌یابند و همین امر توانایی یک نوجوان در ارزیابی دقیق خطرات مصرف مواد را محدود خواهد کرد و باعث می‌شود فرد در برابر فشار همسالان مصرف کننده مواد آسیب‌پذیرتر باشد، در نتیجه گرایش به اعتیاد در این مقطع از آنجا که هنوز قسمت‌هایی از مغز در حال توسعه و تکامل است، توانایی بیشتری برای اختلال و حتی تخریب عملکرد مغزی به ویژه در مناطقی که وظیفه ایجاد انگیزه، حافظه، یادگیری و قضاوت دارد را ایجاد می‌کند.
وی درباره علت گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر گفت: در نوجوانان طلاق، جدایی والدین و مشکلات اقتصادی خطر مصرف مواد را افزایش می‌دهد و طلاق والدین، جابجایی و تغییر مدرسه از مهمترین عواملی است که می‌تواند موجبات گرایش آنها به مصرف مواد را فراهم کند؛ تغییر مقطع آموزشی و یعنی ورود به دوران راهنمایی، موقعیت‌های اجتماعی، خانوادگی و آموزشی جدیدی برای نوجوان می‌گشاید؛ در این دوران فرد اغلب در معرض موادی مانند سیگار و الکل قرار می‌گیرد. همچنین هنگامی که نوجوان وارد دبیرستان می‌شود، ممکن است با همسالانی آشنا شود که او را در معرض مستقیم مصرف مواد مخدر قرار دهند.
سهرابی با بیان اینکه تجربه مصرف مواد و حتی الکل می‌تواند منجر به اعتیاد شود؛ به گونه‌ای که سلامت روحی و جسمی فرد را در معرض تهدید جدی قرار دهد، گفت: به نظر می‌رسد دوری از مصرف انواع مواد و الکل تنها راه پیشگیری موثر از اعتیاد به انواع مواد است. از طرفی، هر فردی که مواد مصرف می‌کند به آن وابسته نمی‌شود؛ برخی افراد مشروبات الکلی و مواد را به صورت تفریحی مصرف می‌کنند و به آن هم وابسته نمی‌شوند؛ اما برخی از افراد دارای فاکتورهای مهمی مانند ژنتیک، اختلالات سلامت روان و ... هستند که مصرف مواد و الکل در آنها به عنوان محرکی برای دریافت روزانه انواع مواد عمل می‌کند به گونه‌ای که برای سپری کردن زندگی، جسم و روح آنها وابسته به مصرف می‌شود.
معاون اجتماعی موسسه کادراس ادامه داد: لذا امروزه بسیاری از کشورها در تدوین برنامه‌های پیشگیرانه از اعتیاد توجه ویژه‌ای به طراحی و تدوین برنامه‌های پیشگیری از اولین مصرف اولین مواد و مصرف زودهنگام مواد دارند؛ با این حال در بسیاری از کشورها برنامه‌های پیشگیرانه چندان مورد توجه نیست.
این استاد دانشگاه معتقد است که زمانی که سخن از مصرف مواد یا الکل می‌شود این تصور که «من فقط یک بار مواد مصرف خواهم کرد» ممکن است بسیار خطرناک باشد و برای کسانی که برای اولین بار مواد مصرف می‌کنند این تصور که بگویند «من می‌توانم هر وقت اراده کنم، مصرف مواد را متوقف کنم» بسیار خطرناک‌تر است. این امکان وجود دارد که درصد کمی از افراد مصرف کننده مواد بتوانند مصرف خود را متوقف کنند، اما تعداد بسیار زیادی هم هستند که بعد از اولین مصرف به وابستگی دائمی و ابتلای به اختلال مصرف مواد برسند.
معاون اجتماعی موسسه کادراس در ادامه چهار روش برای پیشگیری از اولین مصرف مواد مخدر ارائه داد: افراد بیاموزند که با فشارهای زندگی مقابله کنند؛ عدم توانایی در مواجهه با فشارهای زندگی یکی از مهمترین دلایلی است که فرد را به سمت مصرف مواد و الکل سوق می‌دهد. در واقع عدم یادگیری و آموزش مهارت تاب‌آوری باعث می‌شود فرد برای فرار از واقعیت‌های تلخ و سخت زندگی خود به اعتیاد روی آورد.
وی افزود: برخی افراد به ویژه نوجوانان و جوانان تنها برای ترسیم تصوری قوی و مستقل در مقابل دوستان و همسالان خود، مصرف انواع مواد را امتحان می‌کنند، در واقع برخی از افراد روی به مصرف مواد می‌آورند تا در جمع دوستان خود قرار گیرند و از فشار آنها رها شوند؛ چرا که معتقدند مصرف مواد موجب می‌شود تا نزد دوستان و همسالان خود قوی‌تر و مورد قبول‌تر واقع شوند. توانایی مقابله با فشار همسالان و مهارت مدیریت قرارگیری در چنین شرایطی از راهکارهای موثر پیشگیری از اعتیاد به شمار می‌رود.
سهرابی در ادامه بر لزوم تقویت روابط خانوادگی تاکید کرد و گفت: تحقیقات نشان می‌دهد، افرادی که رابطه نزدیک و گرمی با خانواده خود دارند، با احتمال کمی معتاد می‌شوند. راهنمایی و پشتیبانی از جانب خانواده باعث می‌شود فرد بتواند با فشارهای زندگی مقابله کند و از مصرف انواع مواد پرخطر و غیرقانونی دوری کند. در مورد رابطه با دوستان مسئولیت‌پذیر و قابل اعتماد همین امر نیز صادق است.
معاون اجتماعی موسسه کادراس همچنین گفت: رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم یکی از روش‌های مهم پیشگیری از اعتیاد به مواد و الکل است. وجود سلامت جسمی و روحی، برخورد افراد با استرس‌های زندگی را آسان‌تر می‌کند و همین امر وسوسه گرایش به اعتیاد برای مقابله با استرس را کاهش می‌دهد.